Mantelzorg - lange adem...

Zo apart...

24 uur later heeft ze zich behoorlijk verzoend met het ziekenhuis. Ook al vindt ze het allemaal rommelig gaan, iedereen is wel aardig, ze hebben haar plezierig gedoucht, en hier komt tenminste steeds een dokter kijken hoe het gaat. En het gaat beroerd, erge buikpijn. Nee, ze zou nu liever niet in het verzorgingshuis zijn, wat moeten ze daar nou met haar beginnen.

Ze moppert wel over de afstandsbediening van het bed die ze niet begrijpt. Geduldig doe ik het keer op keer voor. En steeds opnieuw nemen we samen door wat waar in haar handtas met teveel vakjes zit. Zoals de rode zakdoek van mijn vader, die ze door de afwijkende kleur en maat goed kan terugvinden in bed.

Nee, eigenlijk geloof ik niet dat ze nog naar huis zal gaan. We wachten af.

Sterkte

Heel veel sterkte. Het is niet makkelijk om je moeder zo te zien.

Ook van mij

Veel sterkte.

Dank allemaal... ze is weer naar het verzorgingstehuis

... Ziekenhuis houdt nu eenmaal geen kostgangers .

Vanochtend werd ik gebeld en vanmiddag heb ik haar weer naar huis gebracht, in haar woninkje geïnstalleerd, wat te eten gehaald en in orde gemaakt, papieren overgedragen, na een tijdje zoeken (!) naar een medewerker op de zaterdagmiddag. Vier uurtjes na vertrek van thuis was ik er weer.

Spannend hoe het verder zal gaan. Het vraagt heel wat geduld en flexibiliteit, elke keer als ik de deur open is het een verrassing.

Tonny

'Maar waarom moet dit nou allemaal. Ik hoef niet verder meer te leven.'
Ik haak hier even op aan, omdat ik in een van mijn eerdere werkervaringen gemerkt heb, dat mensen een dergelijke uitspraak bijna direct koppelen aan euthanasie (bedoelt ze nu dat ze euthanasie wil?)

Indertijd had bisschop Nienhaus, die helaas dader bleek te zijn van seksueel misbruik bij jongens, een mooi boekje geschreven over ouder worden. Met name dat je steeds weer afstand moet doen van dingen die je dierbaar waren, maar dat je ook bij elke stap weer ontdekt dat het leven rijker wordt, meer tot de kern teruggaat.

Dat steeds weer een stapje terugdoen is nog vol te houden als het stapjes zijn waarmee te leven valt, minder kunnen zien, lopen, horen, familieleden en vrienden die overlijden, geen tijdsgenoten meer etc. Maar er komen ook moeilijkere dingen, minder geheugen, waardoor je het kontakt met je omgeving kwijt raakt. En tenslotte het grootste verlies: de zin van alles: waarom moet dit nog.

Er zijn geen goede antwoorden op te vinden. Sommige mensen redden zich nog met 'voor de kinderen', maar dan komt er een 'kind' naar binnen schuifelen met de rollator. Mogelijkheden om 'ik wil nog...' worden steeds kleiner. en 'ik vind het leuk' is onwaarachtig als je van ziekenhuis naar verzorgingshuis, van klacht naar medicijn loopt.

Dus dan blijft een van de moeilijkste opgaven voor een mens over: het leven leven, zonder dat er een verklaarbaar nut, plezier of doel aan verbonden is. Uiteindelijk is dat wel de kern van onze humaniteit, omdat we omgekeerd niet kunnen en mogen dulden, dat alleen mensen die nuttig, doelgericht of met veel plezier leven het leven ook waard zijn.

Het leven zelf is de kern van onze humaniteit, niet het nut ervan, het plezier of het doel. Dat lijkt de laatste levensles te zijn die wij kunnen leren. En de moeilijkste.

Tsjor

'Het leven zelf is de kern van onze humaniteit, niet het nut ervan, het plezier of het doel. Dat lijkt de laatste levensles te zijn die wij kunnen leren. En de moeilijkste.'

Daar zeg je wat Tsjor... Lang niet iedereen komt aan die les toe, er zijn ook mensen die zomaar ineens het leven verlaten zonder in deze fase te belanden.

Maar ik denk wel dat je gelijk hebt, al is het inderdaad een heel moeilijke les. Was vroeger vooral nuttigheid in tel (generatie van mijn moeder), nu is het 'genieten'.
In elk geval leer ik veel geduld. Ik merk dat ik langzaamaan de irritatie die ik vaak en jarenlang gevoeld heb afschud. Gelukkig. Alles heeft zijn tijd.

Tsjor

Wat heb je dat mooi en waar geschreven. Ik ben er even stil van...

Tsjor

Ik sluit me aan bij Tijgeroog, wat een prachtig stukje tekst.

Verstuurd met de Ouders Online iPhone app.

Met dank

Voor jullie reacties. Ik moet zeggen, ik heb het nog eens nagelezen en ik ben er ook blij mee, met dat stukje. Over het hoofd van Tonny heen is het stukje een uitvloeisel van vele jaren nadenken, met name over de stellingnames rond 'vrijwillig levenseinde'. Tonny gaf me precies dat zetje wat ik nodig had om een stapje verder te doen in mijn eigen denken daarover.

Met dank aan Tonny. En voor mezelf, als voorbereiding op mijn direkte en iets verdere toekomst, wellicht iets om toch maar even te bewaren.

Tsjor

Tsor

Dank voor je tekst: het raakt de kern.

Verstuurd met de Ouders Online iPhone app.

'zo alleen...'

Was net bij mijn moeder. Veel pijn, ze weet zich geen raad meer. Had gisteren geprobeerd met de rollator naar buiten te gaan, maar dat lukte niet meer. Wat ze zo lang op wilskracht had gedaan, was voorbij.
We hebben een rondje met de rolstoel door het dorp gedaan, 'de tijd gaat zo langzaam' om even wat anders te doen.
'Ik voel me zo alleen... Maar bij jou zijn kan niet, bijk je broer zijn kan niet.'
Ik voelde me zo verdrietig. Ooit, jaren geleden, nam ze haar zus in huis, die naar het zich liet aanzien herstellend was na een operatie. Na enige tijd bleek dat anders te zijn, werd zij opgenomen in een verpleegtehuis waar mijn moeder haar alle dagen bezocht, en overleed daar.
Nog langer geleden nam zij - toen nog ongetrouwd- onbetaald verlof om haar stervende moeder te verplegen.

Ik voel me tekort schieten, al weet ik best dat zij beseft waar mijn grenzen liggen. Ze verbaast zich al dat ik zoveel bijleerde in het leven.

Ach, had ik maar zeven zussen, dan zouden we samen de laatste tijd van mijn moeder nog enigszins dragelijk kunnen maken.

Diepe zucht...

Ik sluit me aan

Tsjor, heel erg bedankt voor de tekst! Ik heb hem bewaard om uit te printen, want hij raakt echt de kern.
In wat andere varianten hebben auteurs hier trouwens ook over geschreven. Een aanrader is wat mij betreft Anselm Grüns "De kunst van het ouder worden".
Sterkte Tonny,
n@nny

Beiden

Tonny, ook jij voelt je zo alleen op dit moment en jullie beiden kunnen niet meer voor elkaar betekenen dan je nu al doet. We leven met je mee.

Tsjor

Lieve Tonny,wat moet dit zwaar voor jullie zijn,ik wil je heel veel sterkte wensen!

Tonny,

Kan het niet? Kan je je moeder in huis nemen?
Bedenk goed of je er nu misschien anders over denkt. En als je besluit dat het niet kan, om wat voor reden dan ook (jouw eigen rekbaarheid, of praktisch). Neem dat besluit dan, en stop met je schuldig voelen. Schuldig voelen is de meest zinloze emotie. Je zegt dat jouw moeder vroeger wel in staat was om dierbaren te verzorgen. Maar jij bent je moeder niet!
Je moeder zegt dat ze zich zo alleen voelt. Misschien moet je het breder trekken: een gevoel van onbehagen. Omdat ze pijn heeft, niet meer zelf uit de voeten kan, en alles afneemt. Aan dat alleen-zijn zou je misschien nog iets kunnen doen. Maar al die andere dingen niet. Dat is helaas iets wat bij het leven hoort. Kun je met haar praten over haar toekomst? Over hoe later al haar 'onvolkomenheden' haar afgenomen zullen worden? Dat ze zonder pijn en eenzaamheid bij God zal zijn?

Sja...

'willen is kunnen' luidt het gezegde. Dus je stelt me best een lastige vraag Bellefleur... Als je écht graag wilt, kan er veel. Maar ik zie het niet voor me, ons huis is er niet erg geschikt voor, ik heb geen ruime logeerkamer, ze zou trappen op en af moeten, en ik vrees zeer voor mijn/onze nachtrust. Ook is er geen indicatie voor hoelang, daar is niks zinnigs over te zeggen.

Je hebt gelijk, ik moet een besluit nemen en het dan loslaten en me niet laten regeren door schuldgevoel.

Waar je op duidt, inderdaad, mijn moeder is gelovig. Heel wat minder uitgesproken dan het ooit was, maar ze is het niet kwijt. En toch, weet je, geeft dat nú niet zoveel troost. De dag van vandaag is de eenzame dag in afhankelijkheid die weer overwonnen moet worden, zonder te weten hoeveel er nog volgen.

Vandaag komt er een nichtje van haar op bezoek, gisteren haar zoon/mijn broer, en nu spijbel ik dus twee dagen. Houdt me steeds bezig, vervelend is dat.

Schuldgevoel is lastig.

Willen is kunnen?

"'willen is kunnen' luidt het gezegde."

Pas op met dat gezegde. Ik kreeg een burnout omdat ik vond dat ik van alles moest willen.

Knurf

Dat is zo. Maar dat is wel zoals ik ben opgevoed ooit, en hoe mijn moeder altijd leefde. En nog probeert.

Tonny

'Maar dat is wel zoals ik ben opgevoed ooit, en hoe mijn moeder altijd leefde. En nog probeert.'

Heel herkenbaar. Zie alleen al het draadje over dat ontspannen gevoel na de vakantie. Ik ben de afgelopen 20 jaar van 'ik moet' overgestapt op 'ik wil (= ik moet dit willen)'. En nu blijk ik te zitten op 'stel je niet aan, zo veel moeite is het toch niet'.
Maar ik wil echt een keer naar 'ik wil'. En dan echt!

Sterkte.

Kan juist ook opluchting geven

Je moeder bij je laten wonen kan ook rust geven. Je hoeft dan niet meer constant er naar toe gaan en je bent gelijk in de buurt bij een crisis. Thuiszorg kan veel lichamelijke zorg opvangen. Dat laatste is ook een nadeel want je hebt dan wel constant anderen over de vloer.
Mijn moeder woont niet bij ons maar wel vlakbij. Echter van het voorjaar heeft ze na een lelijke val een poosje bij ons gezeten. Aan de ene kant viel het me erg mee. Omdat ze hier gewoon was koste het me veel minder moeite om tijd met haar door te brengen. Wat me dus juist tegenviel was de thuiszorg die meerdere keren per dag langs kwam en daarnaast nog meerdere keren per week andere mensen zoals fysio/verpleegster/huisarts. Dat stukje privacy opgeven vond ik wel vervelend. Daarnaast willen al die mensen natuurlijk ook nog mij spreken en mij dingen uitleggen (met mijn moeder is geestelijk niks mis maar toch heeft medisch personeel altijd de neiging om over oudere mensen te praten ipv met oudere mensen) dus dat was wel een belasting. Ik werk gewoon fulltime maar ik kan redelijk veel thuiswerken en dat heb ik in die periode dus ook meer gedaan. Daarnaast wonen we hier met meer mensen dus er is vaak wel iemand thuis.

Nu woont ze weer in haar eigen huisje maar nu moeten we dus weer zorgen dat ze voldoende boodschappen heeft, haar elke dag ophalen en terug brengen voor het avond eten, overdag nog een keer langs gaan en eigenlijk is dat meer werk.

Ik heb geen broers en zussen die een deel van de zorg over kunnen nemen maar wel thuiswonende kinderen. Die helpen gelukkig ook goed mee. Echter toen oma hier woonde was het voor hun ook makkelijker. Dan konden ze gewoon tijdens het spelen op de playstation een praatje met oma maken en hoefden ze er niet speciaal heen Oma is overigens veel liever in haar eigen huisje dus op dit moment is hier wonen absoluut niet iets wat ze wil.

Mijn eigen oma woonde vroeger ook bij ons en dat was zeker af en toe zwaar voor mijn moeder. Tegelijk is het contact gewoon makkelijker. Ik weet nog toen ze de laatste jaren van haar leven niet meer kon lopen. Als ze niet bij ons had gewoond dan zou ik ongetwijfeld haar veel minder hebben gezien. Nu ging ik na school gezellig even bij haar zitten en een praatje maken, misschien maar 5 minuten maar toch even een moment van contact of ik maakte mijn huiswerk in de kamer waar ze was.

Ik zeg absoluut niet dat dit voor jullie de oplossing is maar het hoeft niet perse meer werk te zijn als ze bij jullie woont. Het hangt natuurlijk ook af van in hoeverre iemand nog alleen kan zijn bijvoorbeeld. Mijn oma was lichamelijk zeer slecht die laatste jaren. Ze was echter geestelijk niet enorm in de war. Ze kon dus best een uurtje alleen zijn. Niet langer echter want ze kon niet zelfstandig meer naar het toilet. Dan is het dus al veel meer een belasting dan als iemand nog wel wat zelf kan je zelf wel een paar uur weg kan.

Kerk

Is je moeder ook bij een kerk? Of daar nog bij betrokken? Hier doet de kerk veel aan ouderenwerk. Je hebt een soort bezoek groep die bij oudere of gehandicapte mensen langsgaat. Ze komen vaker als je weinig ander bezoek krijgt. Onze kerk in Nederland deed ook zoiets. Die hadden ook een tehuis geadopteerd en deden daar veel vrijwilligerswerk. Voor de bezoekgroep kwamen ook niet kerkelijke mensen overigens in aanmerking.

Met meer generaties samen wonen

dat is best een mogelijkheid als er genoeg ruimte beschikbaar is voor samenzijn én privacy en er genoeg mensen onder dak die elkaar kunnen en willen bijstaan. Zoals jij het beschrijft is dat een optie.
Je vertelt hoe jullie dagelijks je moeder ophalen om bij jullie mee te eten. Ook heel mooi! Maar ja, als ik dat zou moeten doen, was ik voor en na de maaltijd een uur kwijt en dan moet ik ook nog koken.

Wij wonen niet ruim, we zijn samen - geen inwonende kinderen meer- en ons huis is niet zo van opzet dat er makkelijk een hoogbejaard iemand bij kan wonen. Als ze een enkele keer op bezoek is vindt ze het hier altijd koud en ons toilet is ook al krap voor iemand die een rollator gebruikt - om maar twee kleinigheidjes te noemen. Maar het is goed om te bekijken wat er mogelijk en/of haalbaar is.
Voor mezelf heb ik besloten dat ik probeer nog wat meer bij haar te zijn, dat is wat ik kan bieden, en ik ben blij dat ik de laatste tijd steeds meer geduld heb geleerd.

Kerk

De kerk is heel betrokken ik kan niet anders zeggen.

Ook al is mijn moeder nooit gezond en actief geweest in de gemeenschap waar ze nu 'in de administratie staat[, ze wordt zeer trouw bezocht door een vaste bezoekster, zij brengt ook elke zondagochtend de papieren liturgie bij de dienst die ze via de kerkradio beluistert. Daarnaast komen ook de kerkelijk werker/predikante geregeld langs én ze probeert in het huis de activiteiten vanuit de kerk te bezoeken.

Er is verder ook genoeg te doen, bingo, allerlei ala Jantje Smit zangers, maar daar heeft mijn moeder nooit zo'n antenne voor gehad

Je alleen voelen hangt niet perse samen met er is niemand. Het zit in iemand zelf. En in het missen van de verbondenheid met mensen die er niet meer zijn.

Tonny,

Dat is 't m nou juist. Je moeder voelt zich alleen van binnen. En dat kan jij niet opvullen. Al zou je dagelijks 8 uur bij haar zijn, dan nog voelt ze zich alleen. Dat heeft niets met jou te maken. Dat heeft te maken met de levensfase waarin ze zit.

Met bellefleur eens

ik herken het ook van mijn vader, ook al waren er die dag al 3 mensen bij hem geweest (bv wijkverpleegster en huishoudhulp) dan nog belde hij op met dat hij zo alleen was en dat hij nooit iemand zag of sprak, dat de dag zolang duurde. Hij woonde alleen en "gooide zich liever van de trap dan opgesloten te worden " (bejaardentehuis/ verzorgingstehuis) Bij ons in huis nemen heb ik wel aan gedacht, daar in dat huis was het werkelijk geen optie, niet wat huis betreft maar ook voor zijn sociale contacten. Daar woonden de mensen die hij kende en die hem bezochten, dat is ook iets om rekening mee te houden. Maar je eigen schuldgevoel he....