Categorale schoolkeuze

Syboor

" Bij een systeem met loting per school is het zeer waarschijnlijk dat de groep die in de eerste ronde uitgeloot wordt, buiten hun top-5 (of erger) terecht komt. Dus net als bij het huidige Amsterdamse systeem. Alleen is dat niet zichtbaar omdat die kinderen nooit een top-5 bedacht hebben en in de tweede ronde niet nadenken over alle scholen die al vol zijn."

Dat probleem kun je ondervangen door te loten per school maar wel met een volgorde (die mag je net zo lang maken als je zelf wil, langer is niet negatief). Loten op 1 dag per school waar nodig. Tweede loting daarná. Derde loting pas ná tweede loting etc. Bijvoorbeeld:

School 1: heeft teveel aanmeldingen. Je wordt uitgeloot.
School 2: heeft teveel aanmeldingen. Je hoort niet bij de eerste loting omdat je hebt geloot voor school 1. Afgewezen.
School 3: had niet teveel aanmeldingen, er werd niet geloot maar na de eerste loting blijken er teveel kinderen te zijn die school 3 als voorkeur hadden na de eerste school. School 3 gaat dus in de tweede ronde loten. Alle kinderen die school 3 als eerste voorkeur hadden zijn keurig geplaatst. Loting volgt: helaas je zit er niet bij.
School 4: heeft niet teveel aanmeldingen, hoefde niet te loten, en na de eerste en tweede loting is er nog steeds plek: je bent aangenomen.

Syboor

“Strategisch kiezen wekt echter kansenongelijkheid in de hand.“
Uit uitgebreid kwantitatief en kwalitatief onderzoek vorig jaar naar de resultaten en effecten van de centrale loting volgt dat in het huidige systeem waarin de échte voorkeuren voorop staan en strategisch kiezen niet loont, het keuzeproces enorm geïntensiveerd is. Maar dat geldt niet voor kinderen uit minder kansrijke gezinnen die vaak buiten de ring wonen. Die moeten het zelf uitzoeken en kiezen veelal gewoon voor de school dichtbij huis. Er is zodoende een groot verschil gekomen in de zeer zorgvuldige keuzes voor de allerbeste school in kansrijke gezinnen en simpel de dichtstbijzijnde school voor kinderen uit kansarme gezinnen. De kloof is dus niet verkleind. Dat goede scholen wel diverser zijn geworden heeft te maken met demografie (jeugd wordt diverser en hogeropgeleid), de manier van loten heeft de kansen juist minder gelijk gemaakt.

De kansenongelijkheid is vooral vergroot doordat de eerste ‘verbetering’ na het debacle van de eerste centrale loting in 2015 was dat niet meer wordt gewacht op de uitslag van de centrale eindtoets. De kinderen die in eerste instantie onderschat zijn door de basisschool docent en na een goede Cito alsnog een passend (hoger) advies kregen staan zodoende helemaal achteraan in de rij. Zij mogen zich eind mei aanmelden op de scholen waar dan nog plek is. En het helpt niet om he aan te melden op een brede scholengemeenschap want er wordt geloot per advies, doorstromen naar de klas waar je onderwijs krijgt op het niveau van dat hogere advies kan daardoor niet, die klassen zitten vol.

De stelling dat strategisch kiezen de kansenongelijkheid vergroot is daarmee grotendeels onwaar. Het alternatief is fnuikender.

Ruilen

Syboor, dat automatisch ruilen kon gewoon maar dat zou ‘niet eerlijk’ zijn volgens Osvo en mocht daarom niet. Wat natuurlijk flauwekul was. Omdat Osvo weigerde openheid van zaken te geven heeft VSA zelf aan ouders de lotingsresultaten gevraagd. Uit deze representatieve selectie volgde onomstotelijk dat door ruilen een significant beter resultaat mogelijk was, zonder dat iemand er slechte van werd. Dat werd na publicatie van alle data ook bevestigd. Dat ruilen tòch niet mocht werd gemotiveerd door te stellen dat als ruilen zou worden toegestaan ouders in de daarop volgende jaren zouden anticiperen op ruilen bij het opstellen van de lijst met reservescholen. Je zou dan de kans op de school van aanmelding kunnen vergroten door de meest populaire scholen als reserveschool op te geven, zodat je aantrekkelijk ruilmateriaal hebt.

Omdat de eerste centrale loting nooit meer op die manier herhaald is, hadden in 2015 veel kinderen hun positie door ruilen gewoon kunnen verbeteren.

Voor wat betreft de mogelijke handel in plekken als ruilen mogelijk is, dat is een oude hoax die echt kwaadaardige onzin is. Tijdens de strijd van ouders na de uitslag van de eerste centrale loting in 2015 voor ruilen, is deze hoax op het forum van VSA geplaatst en door Osvo direct de media in geslingerd. De hoax is verwijderd van het forum en het ip-adres van de plaatser is achterhaald. Dat kwam uit de hoek van felle verdedigers van algoritmes.

Triva

Dat is de manier waarop steden als Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Haarlem de centrale loting hebben geregeld. Na het zien van de resultaten en effecten van de manier waarop dat in Amsterdam ging, kozen zij heel bewust *niet* voor het Amsterdamse systeem, maar voor loten per school als dat nodig is en centraal loten voor de reservescholen. In deze steden geef je een korte lijst reservescholen op (maximaal 5 scholen). De tevredenheid onder ouders lijkt in deze steden groter dan in Amsterdam. Klachten dat de loting in deze steden ‘oneerlijker’ of ‘minder rechtvaardig’ zijn (Amsterdam beweert dat hun manier ‘eerlijker’ en ‘rechtvaardiger’ zou zijn) hoor je iig niet.

Wat Amsterdam doet is echt uniek. Wereldwijd, want de bewering die je soms hoort dat New York ook op deze manier de high school admissions regelt, klopt ook al niet.

Bermbrand

Interessante stelling over kansenongelijkheid. Ik merk dat ik toch vooral in de discussie zit over de twee Amsterdamse systemen, en helemaal niet zo thuis ben in de optie van loten per school.

Het klopt dat het bij een ruilsysteem zinvol kan zijn om na je eerste keuze de scholen te ordenen op ruilwaarde. Dat vergroot de kans om bij de eerste voorkeur terecht te komen, ten koste van de kans om bij de 'echte' tweede voorkeur terecht te komen. Dat is dus eigenlijk een soort van strategisch kiezen, maar waarbij de eerste voorkeur zelf nooit gewijzigd wordt (het heeft nooit zin om een andere dat de echte eerste voorkeur op te geven). Ik vind dat helemaal niet zo erg als mensen dat doen. Ik denk dat in de praktijk mensen wel een 'echte' top 3 opgeven, maar dat ze op een gegevens wel over zullen gaan op 'ruilwaarde' als criterium, want geen mens kan toch over 12 "echte" voorkeuren nadenken. (Sterker nog, uit deze hele discussie blijkt dat te diep nadenken alleen maar leidt tot teleurstelling...) Als ze willen dat het eerlijk is, misschien moet er dan een vinkje zijn voor: vul mijn lijst aan met de meest populaire scholen voor dit niveau van dit jaar.

Ook al is het idee van handel een hoax, ruilen door de computer lijkt me voor de kansengelijkheid toch beter dan ruilen via internetfora...

-------

Amsterdam is vrij uniek in de wereld dat er een kleine groep door de overheid bekostigde scholen is die de de facto de 'elitescholen' van Amsterdam (of zelfs van Nederland) zijn. Die scholen zijn populair juist vanwege wie er naar toe gaat. Het Barlaeus heeft een alumni-lijst op de website die niet onderdoet voor die van Eton (een prive-school). Het Luzac of Winford (prive-scholen) daarentegen publiceren geen alumni-lijsten, en ik denk dat veel alumni dat ook niet zouden willen want er zich toch een behoorlijk stigma aan vast dat je het op een 'gewone' school kennelijk niet kon redden.

Natuurlijk zijn er wereldwijd genoeg publiek bekostigde elitescholen te vinden. Maar elitescholen met een loting waarbij iedereen met een positief basisschooladvies gelijk wordt behandeld, die vind je echt bijna nergens. Alleen in Amsterdam.

Elitescholen kunnen heel veel druk van de ketel halen bij de loting van de rest. In Boston doen de beste leerlingen eerst toelatingsexamen voor 'Boston Latin School' en enkele andere publiek bekostigde selectieve scholen. Die scholen nemen elk jaar de beste X aan, daar komt geen loting (zelfs geen gewogen loting zoals in Nederland bij geneeskunde) aan te pas. Daarna schrijven de rijkeluiskinderen zich in voor prive-scholen. En pas daarna komt de loting die model is geweest voor het Amsterdamse model. Alle lotingsscholen in Boston zijn de facto 'brede scholengemeenschappen' waarin leerlingen van meerdere niveau's door elkaar zitten. Geen wonder dat mensen tevreden zijn over de loting. Er zijn genoeg scholen die allemaal 'even goed' zijn, want de echt populaire/excellente scholen doen niet mee!

Boston

Is de naam voor de loting per school en dat doen ze in Amsterdam niet meer sinds 2015.

Over populaire elitescholen een anekdote: de ‘wetenschappers’ achter het systeem hebben Osvo geadviseerd over verbeteringen. Één van de suggesties was om op havo en havo/vwo niveau de meest populaire scholen te sluiten. Als St. Nicolaas en Spinoza überhaupt niet meer gekozen kunnen worden krijg je een ‘meer gelijkmatige verdeling’ over de overblijvende havo en havo/vwo scholen. Dit is geen grap, is echt gesuggereerd in één van de analyses de afgelopen jaren.

In Frankrijk staat dé eliteschool ENA nu op de lijst om te verdwijnen, mede agv de druk vanuit de ‘gele hesjes’. Zie FD gisteren: “De exclusiefste hogeschool van Frankrijk, de ENA, gaat verdwijnen. De opleiding voor openbaar bestuur voor een handjevol knappe koppen van hoogopgeleide ouders kan niet standhouden nu armere Fransen en populisten de elite schrik aanjagen.” (...) “Ondanks de reputatie van uitnemendheid kwam de ENA sinds de oprichting in 1945 steeds meer onder vuur te liggen. De hogeschool, sinds 1991 gevestigd in een voormalige gevangenis in Straatsburg, maakte een einde aan het vooroorlogse nepotisme bij benoemingen. Maar inmiddels worden niet meer per se de besten toegelaten, menen de critici. De hogeschool is vooral een banenmachine geworden voor getalenteerde kinderen van hoger opgeleiden — die niet zelden zelf hoge ambtenaar zijn of dat waren — die soms jarenlang worden voorbereid op het concours.”

In Amsterdam is nu een oppermachtige coalitie van scholenvereniging Osvo o.l.v. oud PvdA wethouder Oudkerk met instemming van de huidige PvdA wethouder Moorman die zorgt dat het elitaire karakter van bijvoorbeeld het traditionele Barlaeus maar evengoed van succesvolle nieuwkomer Hyperion behouden blijft. Liever dat dan ervoor zorgen dat dit type school breder toegankelijker wordt. De tijd dat het aanbod werd uitgebreid agv de toegenomen vraag, met het 4e gymnasium, uitdrukkelijk voor ieder kind die het aankan en wil en naar eigen zeggen ‘de nieuwe elite’ opleid, lijkt iig tot 2025 tot het verleden te horen.

Typisch Amsterdam

Ik denk echt dat Amsterdammers anders zijn. Wij noemen dat stiekem wel de Amsterdamse arrogantie. Hier zijn we blij met een goede recht-toe-recht-aan school in de buurt. Waarom is dat niet goed genoeg voor Amsterdamse kinderen? Het probleem in Amsterdam is niet dat achterstandskinderen de weg naar de eliteschool niet weten te vinden, maar dat elitekinderen niet naar de school in de buurt willen. Bermbrand geeft iedereen de schuld, en haalt ook uit naar de "wetenschappers". (wetenschap is ook maar een mening?). Ik denk dat het aan de eliteouders ligt, die allemaal naar de zelfde scholen willen. Er zijn 7 categorale vwo scholen. Iedereen die op plaats 8-12 terechtkomt is diep teleurgesteld, hun toekomst is naar de maan. Ik lees op het forum van de Amsterdamse VSA dat ouders sterk twijfelen aan een school als het Cartesiuslyceum, omdat deze school 50-50% gemengd is. Men veronderstelt dat er door de buitenlandse kinderen "veel geduwd" zal worden. En dat door de gemengde populatie er wel minder goed les gegeven zal worden, omdat er tijd zal worden besteed aan de cultuurverschillen. Zo'n school wordt niet als"passend" gezien voor het kind. (Oh ja, op de elitescholen zitten natuurlijk ook wel enkele kinderen in de klas met een migratieachtergrond, maar het moet niet te gek worden). "Bijzonder" forum, blij dat ik niet tussen die mensen woon.

Het was aftellen ...

... maar daar is-ie dan weer de jij-bak!

Ik geef niet ‘iedereen’ de schuld, ik geef de wettelijk verantwoordelijken, te weten de schoolbestuurders verenigd in Osvo de schuld. En ik neem het de wethouder onderwijs kwalijk dat ze het bewust krap houden van het gevraagde onderwijs legitimeert.

Jij geeft daartegen ‘Amsterdammers’ de schuld (iedereen dus due in Amsterdam woont) dat ze precies doen wat van hen gevraagd wordt: zorgvuldig hun échte voorkeuren bepalen.

Gevalletje pot verwijt de ketel en klok horen luiden en niet weten waar de klepel hangt. Even teruglezen in deze draad, vanaf het begin. En lees ook even die draad over twijfel schoolkeuze, dat gaat over categorale schoolkeuze buiten de randstad. Zijn dat dan ‘arrogante provincialen’ die graag naar een categorale vwo willen?

door loting kom je juist niet op een buurtschool

Juist door de loting maken kinderen minder kans om op een school in de buurt te komen die ze hoog op de lijst hebben gezet, en worden ze soms geplaatst op een school op een uur reisafstand.

Bijvoorbeeld, Hyperion is, net als andere vernieuwende scholen, gezet in een "buitenwijk" waar weinig scholen zijn, in dit geval Amsterdam-Noord. Kind dat in die buurt woont wil heel erg graag naar deze populaire school. Belangrijk voor dit kind is dat die school in de buurt is. Maar kind wordt uitgeloot en moet nu naar een school op een uur reisafstand. Maar het Hyperion was toch juist in Noord gezet om de kinderen daar ook toegang te geven tot een goede en bijzondere school?!

Ook wij hebben nadrukkelijk de reisafstand en fietsroute een belangrijke rol laten spelen in de schoolkeuze. Het Amsterdamse verkeer is namelijk levensgevaarlijk voor alleenfietsende kinderen, regelmatig wordt er een kind doodgereden. Ook is het heel fijn als een school dichtbij is i.v.m. schoolvrienden en buitenschoolse activiteiten. We hebben dus scholen hoog op de lijst gezet die relatief dichtbij zijn en met zoveel mogelijk fietspad. Dit waren "populaire" scholen, maar we hebben gelukkig enorm geluk gehad met een heel gunstig lotnummer. Let wel: de meeste scholen die niet in Nieuw-West staan zijn "populair", en wij wonen heel ver van Nieuw-West vandaan....

School in de buurt

Er zijn gerust ook andere scholen in Amsterdam-Noord. Damstede heeft ook een vwo afdeling met gymnasium en technasium. Deze school heeft nog plaats. Niet populair, wel oke. En in de buurt. Niet nodig dus om een uur te fietsen door het drukke verkeer. Hyperion staat trouwens heel dicht bij het centrum van Amsterdam. Daarom komen er ook kinderen uit de hele stad.

dichtbij vs uithoeken

Maar het is toch logisch dat de scholen die centraal gelegen liggen, meer kinderen trekken dan de scholen in de uithoeken (randen Nieuw-West, IJburg, Noord, Bijlmer)? Bij de centraal gelegen scholen wonen veel meer kinderen in de buurt dan bij de scholen aan de rand van Amsterdam....

afstand

En mijn punt is dat afstand tussen woning en school helemaal geen rol speelt bij de loting.

Het vreemde is dat bij de basisschooltoewijzing afstand juist de bepalende factor is....

Er was wel plek in de buurt

Mijn punt is dat er dus wel plek was op een school in de buurt. Maar het kind had waarschijnlijk alleen populaire scholen op het lijstje staan. En niet die ene school in de buurt. Als een school in de buurt zo belangrijk is snap ik dat niet.

Dichtbij Amsterdam

Nee hoor, wat een vooringenomenheid: dat kind uit Noord had niet alleen maar populaire of categorale scholen als verdere keuzes, integendeel.
Het kind had alleen niet gekozen voor Damstede, om specifieke redenen.
Daar is niks mis mee.

En over verdere vwo-mogelijkheden in Noord: SVPO zat ook propvol (als je daar al op wilt, dit is geen normaal onderwijs).

Dichtbij

“het kind had waarschijnlijk alleen populaire scholen op het lijstje staan”

Ah. Het is toch weer de schuld van het kind, dat - precies zoals de dringende opdracht - het waagde om voor zijn of haar échte voorkeur te kiezen! Ja, kennelijk vráág je er dan om.

Hoe weet je dat? Hyperion is weliswaar één van de meest gewilde vwo+ scholen van Amsterdam. Maar je kunt ook voor niet-populaire scholen die helemaal niet overtekend zijn uitgeloot worden. Als voorbeeld is al genoemd het Vossius gymnasium, al jaren geen populaire keuze en niet overtekend. Maar ook Fons Vitae en Berlage loten tegenwoordig aangemelde kinderen uit, terwijl ze niet overtekend zijn. Is het dan nog ook ‘eigen schuld’?

Btw: Dat een kind dat het allerliefste naar Hyperion wil niet voor Damstede als reserveschool kiest, is op afstand wel te voorspellen. Hyperion is een school met een vernieuwend onderwijsconcept, allemaal heel modern dat veel kinderen aanspreekt. Bovendien een categorale school, waar deze draad over gaat (!). Damstede is een brede scholengemeenschap, niks moderns of gekkigheid waar een kind dat voor Hyperion kiest, warm voor draait. Bovendien, als je het allerliefste Hyperion wil, dan ligt gymnasium ook niet direct voor de hand. Hyperion is ‘vwo+’, ze hebben wel de mogelijkheid om gymnasium te doen, maar die stroom is marginaal. Vrijwel alle leerlingen doen veel lieve vwo met extra vakken als ‘life style informatics’ ipv de klassieke talen. Meer voor de hand als reservescholen voor Hyperion zijn Amsterdams lyceum (ook categoraal vwo+, maar minder modern) of Cartesius 2 (niet categoraal maar wel een vergelijkbare moderne school met een vernieuwend onderwijsconcept).