pubers andere manier van omgaan met dood?

Zo ongeveer

We hebben alleen uitvaarten gehad van mijn eigen grootouders en daar heeft mijn puber niet openlijk over gerouwd. Ze vond het wel heel rot voor mij en is voor mij naar de crematie gegaan (moest ook van mij). Naar het 'kijken' hoefde ze natuurlijk niet mee. Dat vond ik zelf ook heel naar als kind.

Loslaten

'Maar ik vind het jammer dat hij haar niet opgebaard wil zien. Voor mijn gevoel kan hij het dan misschien niet goed verwerken.' Laat dat gevoel van je los, er is weinig over te zeggen wat nu 'goed verwerken' is. Juist die vaagheid en onbekendheid maakt het allemaal zo'n heerlijk terrein voor allerlei ongefundeerde theorieën.
Je zoon heeft al lang geleden afscheid genomen van zijn liefste oma. In die zin heeft hij haar 'verdwijnen' al lang verwerkt. Voor hem is de dood geen grote relevante stap meer.

Tsjor

welnee

Wat haal je er een hoop bij, zeg. Schaamte? Het overlijden niet kunnen verwerken als je de dode niet opgebaard hebt gezien? Allemaal projectie.
Hij heeft jaren geleden al afscheid genomen, toen ze dement werd. Geef hem alsjeblieft de ruimte om er op zijn eigen manier mee om te gaan, en leg hem niet in jouw emoties op.

hij is 16

en toen was hij jonger. Puberteit!
en overledenen opgebaard zien liggen wil ik zelf als volwassene ook niet. . .
gr Angela

Mee naar uitvaart

En de rest lekker op zijn eigen manier laten doen....

Mijk

Mee naar uitvaart

En de rest lekker op zijn eigen manier laten doen....

Mijk

Eens met de rest

Ik ga ook nooit 'kijken'. Dat heb ik één keer gedaan en vond het vreselijk, ook achteraf.

Huis en hemel

iemand die is opgebaard heeft met lijm samengeplakte lippen en ogen. Mede door het ontbreken van een kunstgebit, een andere gezichtsuitdrukking. Ik begrijp heel goed als je zoon graag alleen mooie herinneringen aan zijn oma wilt.

In het boekje huis en hemel van Monica Sauwer wordt de vriendschap tussen een opa en een kleinkind door de ogen van een kind beschreven. Zo ging het kind met opa zeilen. Het opgegroeide kind (ca 23jr) ging niet naar de begravenis van haar opa waar ze tot het laatst goed contact mee had. Ze ging die dag met haar vriend zeilen over de meren waar ze met haar opa zeilden. Zo had ze het gevoel dit dag dicht bij hem te zijn.

Het goede van een gezamelijk afscheid is dat je dat als een groep beleeft, dat kan het verdriet verzachten.
Persoonlijk vind ik het dalen of verschuiven van een kist (richting oven) ook moeilijk om aan te zien.

rouwverwerking

Rouwverwerking is zo persoonlijk, dat kunnen "we" niet voor iemand invullen.
Van een dood lichaam bekijken krijg je niets, maar of het zoveel toevoegt denk ik niet.
De crematie zou ik, voor zover dat kan, wel willen dat hij erbij zou zijn. Het is het laatste afscheid, een eerbetoon aan iemand die eens zoveel voor hem betekende.

ruimte geven

k heb, beduidend ouder dan jouw zoon, een paar jaar geleden aangegeven mijnnzus niet opgebaard te willen zien. Dat werd gerespecteerd en ik heb het dan ook niet gedaan.
Bij mijn ouders heb ik reeds aangegeven dat zij nu al moeten aangegeven of zij in een open of gesloten kist opgebaard willen worden. Doen ze dat niet, zal het met een gesloten kist zijn. Willen zij een open kist garandeer ik niet dat ik er zal zijn, ik zal op dat beslissen en doen waar ik mij goed bij voel.

Laat de beslissing bij je zoon. De uitvaart zelf is wel een 'moetje'

uitvaart

Ook een uitvaart is voor mij zeker geen moetje. Ik zou er wel goed over praten met zoon en zeker aangeven dat ik het fijn zou vinden als hij erbij is.
Maar iedereen moet dit uiteindelijk op zn eigen manier doen. Ik vind het niet passend iets als een uitvaart verplicht te stellen.

aanwezig zijn

bij de uitvaart - dat zou ik van kinderen wel verwachten. Of ze de overledene al dan niet willen zien, dat is helemaal aan hen.

Dalen van de kist is een moeilijk moment. Veel mensen kiezen ervoor dat niet te zien gebeuren. Toen mijn vader overleed, ik was toen bijna 23, zei de begrafenisondernemer: 'het is inderdaad moeilijk. Als je de kist laat staan, begeleid je iemand niet tot het laatste stukje dat mogelijk is: de kist laten dalen.' Dat heb ik altijd onthouden en dat voelt voor mij waardevol, hoe treurig het ook is.

Inderdaad is je zoon zijn lieve oma al heel lang kwijt, door een nare en vaak ook ontluisterende fase waarin haar leven op het laatst belandde. Als hij zich inderdaad schuldig voelt dat hij haar naar zijn idee 'in de steek heeft gelaten', maak dat bespreekbaar, begrijp hem daarin. Het ís gewoon heel moeilijk.

Mijn moeder is (nog) niet dementerend, maar leeft wel in een heel klein wereldje, ik moedig mijn kinderen niet enthousiast aan haar te bezoeken, ik snap hoe lastig het is (en zij ook wel, denk ik).

Sterkte deze dagen. 16 is weer heel wat anders dan 11. Steeds weer nieuwe tijden.

ik zelf

Kreeg achteraf van mijn moeder het verwijt dat ik niets had getoond toen mijn opa was overleden. Ik was denk ik een jaar of 20, ook een soort puber dus.
Hij was echter al geruime tijd ziek en zijn dood kwam dus helemaal niet als een verrassing. Dat proces was allang in gang gezet.
Ik vind het nogal vreemd om een ander op te leggen hoe ze moeten rouwen of hoeveel verdriet ze moeten tonen. (En willen dat een kind in de kist kijkt vind ik helemaal eng, sorry.)
Ik heb er overigens helemaal niets aan overgehouden dat ik niet vaak in het ziekenhuis ben geweest en geen tranen met tuiten heb gehuild op de crematie. Helemaal niets. Ook niet aan dat ik niet in de kist heb gekeken. Maar gezeik van mijn moeder deed onze band geen goed

Er waren trouwens wel mensen die wel in de kist keken en die kwamen de familie helemaal ontzet vertellen "het is hem niet!" Mijn opa zou dat ontzettend grappig hebben gevonden.

Dat is nooit zo

De overledene lijkt nooit op zichzelf. Ik heb mijn oma gezien 10 minuten na haar overlijden, toen was ze gewoon zoals ze was. Een paar dagen later in het uitvaartcentrum was het een overledene die er een beetje op leek.

de spijker op z'n kop Katniss

'Een paar dagen later in het uitvaartcentrum was het een overledene die er een beetje op leek'

Zijn rouwproces respecteren

Veel sterkte in deze moeilijke dagen.

Zolang je merkt dat je zoon er niet teveel onder lijdt, moet je er geen probleem van maken. Ieder heeft zijn eigen rouwproces.

Als hij zijn oma niet opgebaard wil zien, dan is dat ok.
Heeft hij al een crematie meegemaakt? Ik heb er nog maar 1 meegemaakt bij dat van mijn vader. Best eng, dat hij verbrand was en uitgestrooid werd.

Breng misschien 2 boodschappen over:
- hij kan misschien de dag na de crematie alsnog afscheid nemen? Met of zonder jou erbij?
- misschien wil je hem erbij om jou / jullie te steunen?

Mijn zoon was 14 toen hij zijn meter verloor. Zij was ook mijn beste vriendin. Ik heb veel aan mijn zoon gehad op de begrafenis. Ook wel aan mijn toenmalige man natuurlijk.

Mijn zoon was 20 toen mijn vader stierf. Hij is ook geen laatste groet gaan brengen en ook niet naar het uitstrooien geweest. Wel naar de kerkdienst.

Ieder zijn rouwproces...

Maar nogmaals veel sterkte.

Uitvaart en opbaren

Bimba, allereerst heel veel sterkte gewenst voor de komende tijd. Het is altijd spannend, die laatste dagen.

Tja over dat opbaren en die uitvaart. Laten we wel wezen: niemand gaat daar voor zijn plezier naartoe. Je doet het omdat je denkt dat jouw aanwezigheid verschil maakt. Voor je eigen rouwproces of voor dat van een ander.

Ik zou het zelf heel erg vinden als mijn kind niet mee zou gaan naar de uitvaart van zijn grootouders. Dus hij zou het voor mij moeten doen. En ja, ik snap dat dat moeilijk is voor een puber. Allemaal emoties waarmee je geconfronteerd wordt. Misschien ga je zelf ook nog huilen, helemaal rampzalig natuurlijk. Maar ik zou hem toch proberen over te halen om mee te gaan. Omdat ik het belangrijk vind. En omdat ik vind dat het iets van respect toont voor de band die hij met zijn grootmoeder had.

Dat opbaren vind ik een ander verhaal. Als je het toch belangrijk vindt dat hij meegaat, dan is het misschien goed om te weten dat (volgens mij) de meeste uitvaartcentra een constructie hebben waarbij de overledene niet direct in het zicht ligt. Dus hij kan ook gewoon meegaan en dan ter plekke bedenken of hij wel of niet naar de kist wil gaan.

Als je bang bent dat hij later spijt krijgt dat hij niet mee is gegaan kun je bijvoorbeeld ook foto's maken van de kist. Daar hoef je helemaal niets meer mee te doen, maar mocht hij ooit nog behoefte hebben dan zijn ze er.

eigenlijk raar, dat opbaren

Net of je wilt controleren of iemand wel echt dood is, en niet stiekem een nieuw leven is begonnen (Herman leest wel 100 keer de krant ...)

Sluit me aan bij de rest

Ik zou hem zeker niet verplichten te gaan 'poppetje kijken' (zo noemde mijn schoonmoeder dat, dat wilde ze niet na haar dood, dus in ons geval gesloten kist). Wij zijn met de kinderen, toen 4 en 7, wel afscheid gaan nemen in het hospice, toen was ze nog maar een paar uur daarvoor overleden. Mijn dochter zegt daar nu over dat ze dat vervelend vindt, dat beeld heeft de herinneringen aan een levende oma verdrongen. Ik vind dat heel naar voor haar, maar op dat moment leek ons dat toch het beste. Ze waren ook heel intensief bij haar ziekbed betrokken, dus dit was een logische volgende stap.

Ik zou wel met je zoon bespreken waarom hij niet naar de uitvaart wil, waarom jij dat wel graag wil (en dan puur vanuit je eigen emotionele behoefte, niet vanwege 'wat zullen de mensen er wel niet van zeggen als hij niet komt'). Misschien wil hij een eigen afscheidsritueel bedenken, op zijn eigen manier en op zijn eigen tijd? Kan ook een ritueel voor jullie als gezin worden wellicht.

Ik hoop dat jullie er samen uitkomen, en dat het niet iets wordt dat tussen jullie blijft staan (zie reactie van Pug). Niets zo moeilijk als een heftig emotionele periode als je in de puberteit zit. Je hebt het al moeilijk genoeg met jezelf. Dus ik zou hem zoveel mogelijk zijn gang laten gaan, maar er wel voor zorgen dat hij weet dat je hem begrijpt en dat zijn manier van rouwen goed is omdat ieder dat op zijn eigen manier doet.

Ik wens jullie allemaal heel veel sterkte de komende periode.

het is gebeurd...

Gelukkig, mijn schoonmoeder is rustig ingeslapen. Ging het op het einde toch nog een soort van plotseling...
Zoon reageert prima. Hij was wel een beetje onder de indruk. We hebben hem vrij gelaten in het 'kijken'en dat wil hij niet. Nou, prima. Hij heeft inmiddels geaccepteerd dat hij meegaat/moet, het is ineens toch best interessant omdat we in een mooie volgauto opgehaald worden. Nou ja, hij ook z'n lol!

gecondoleerd

en ik ben blij voor je dat je zoon toch meegaat naar de begrafenis/crematie. Ik kan me voorstellen dat dat voor jou verschil maakt.

Gecondoleerd

met het overlijden van je schoonmoeder. Tsjor

gisteren

Is de crematie geweest. Zoon heeft uiteindelijk besloten om nog wel zijn oma te zien vlak voor de kist gesloten werd en heeft erg veel gehuild, de gehele plechtigheden door. Dat gaf me wel het gevoel dat hij inderdaad eerst probeerde e.e.a. buiten de deur te houden, terwijl het er op de dag zelf gelukkig toch allemaal uitkwam.
Zo aandoenlijk...Hij vroeg me bij de kist staand, huilend; " Mam, wil je me een ding beloven? Wil je me dit alsjeblieft nooit aandoen?"
Maar ja...Ik ga ook ooit een keer dood. En statistisch gezien zL ik eerder gaan dan hij.... Heb dus ook maar niets beloofd!

Dat is toch wel weer apart

Wel bijzonder, zo'n omschakeling. Zou dat zijn omdat jij van hem verwacht dat hij zich zo openlijk emotioneel uit? Je zegt dat het er 'gelukkig allemaal uitkwam'. Was het niet goed geweest als dat niet was gebeurd?

Misschien bedoelde hij dat hij jou niet opgebaard wilde zien liggen?