De kwetsbare leerlingen

De scholen blijven langer dicht. Bij Op1 vertelde Mirjam Leinders, schoolbestuurder van 16 scholen in Amsterdam wat dat betekent. Met een bijzonder frame: de zorg voor de kwetsbare leerlingen.
Het frame is: school haalt kinderen uit een onveilige situatie (thuis) en school is een veilige haven.
Een paar kanttekeningen hierbij.
Afstandsonderwijs met video-beelden geeft een inkijkje in de situatie van kinderen thuis. Daarmee ga je de grens van de privacy over. Beseffen scholen dat wel? Moet je daar geen toestemming voor vragen aan ouders? (Ook een vraag uit eigenbelang) Ht kan zijn dat het doel de middelen heiligt. Maar dan wordt wel de volgende vraag: ga je die informatie over de privé-situatie delen? Met wie dan? Intern binnen het schoolsysteem of met anderen, op met het publiek?
Wat vervolgens omschreven wordt als 'onveilige situatie' zijn voorbeelden, die duiden op woningen (niet ouders) die te klein zijn om kinderen een eigen werkplek te geven. Bijzonder, dat leerkrachten daarvan schrikken. Maar wel leerzaam: heel veel mensen wonen in kleine woningen, waar niet voor elk kind een eigen kamer is, waar de was in de kamer hangt te drogen, waar meer mensen in huis wonen, zodat alleen de badkamer een stille plek is voor kinderen om te video-chatten. die kinderen zitten klem tussen de wens van de school om op een rustige plek afstandsonderwijs te volgen en de realiteit van de woning, die daar geen ruimte voor biedt. Gaan we dit als 'onveilige situatie' bestempelen? Je had ook kunnen zeggen: we zien dat veel woningen niet geschikt zijn als klaslokaal. Dat zou herkenbaar zijn voor veel ouders aanspreken en veel ouders aanspreken, ook de ouders met een grotere woning, waarin nu plotseling iedereen de hele dag rondloopt en zit te video-chatten. Het zou ook duiden op het bewustzijn van scholen zelf, dat een thuissituatie geen klaslokaal is en dat je daar dus niet dezelfde eisen aan kunt stellen als aan een klaslokaal.
Voor kinderen waarvan je denkt dat ze liever of beter naar school kunnen en willen komen is er een oplossing: de noodopvang. Even terug: de scholen zijn gesloten, omdat leerkrachten al direct vrij massaal zich ziek meldden. En Mirjam Leinders geeft aan, dat dat ook opnieuw zou gebeuren als de scholen nu open zouden gaan: leerkrachten zijn bang en melden zich ziek. een andere beweging was, dat ouders bang waren en hun kinderen thuis hielden. De mogelijkheid van noodopvang was er al, gesteggel over wat vitale beroepen waren, maar de mogelijkheden daartoe waren er. Er zaten hele teams (toen wel, euforisch zelfs) op scholen, waar maar een paar kinderen binnendruppelden (de kinderen van minister Hoekstra bijvoorbeeld). Je kunt dus al aan zo'n kind vragen: wil je liever naar school komen. Als dat kind dan 'ja' zegt, dan kan het om heel veel redenen zijn. Misschien is er een huilende baby, zitten alle grote broers en zussen plotseling ook binnen, doet de wifi het niet omdat iedereen zit te video-chatten, kon zij al nooit met het irritante zusje opschieten. Maakt niet uit wat de reden is. Maar moet je dat dan framen als 'onveilige situatie'? Met het risico dat je nu kinderen publiekelijk gaat stigmatiseren: zij komt naar school omdat de ouders een vitaal beroep hebben en zij komt naar school omdat het thuis een onveilige situatie is? Daarmee beschadig je de kinderen.
Het is goed dat kinderen snel gefaciliteerd worden met laptops en wifi. Mijn ervaring is dat de gemeentes daar nu snel in aan het handelen zijn. Hoe dat zal gaan met wifi weet ik nog niet, dat zijn toch contracten met aanbieders waar betalingen tegenover staan. Het zou mooi zijn als dat echt opgelost wordt door de gemeente. Laptops uitdelen, dat is niet het grootste probleem. Ik kan me nog herinneren dat er verontwaardigd werd gedaan over vluchtelingen die een mooie smartphone hadden. Wat veel mensen zich niet realiseerden was, dat voor ons de computer eerst kwam, voor de smartphone, maar dat je voor een computer (of laptop later) iets nodig hebt wat wij zo vanzelfsprekend vinden dat we er niet eens over nadenken: een huis, een vast woonadres. Met de mogelijkheid voor een internetverbinding. En genoeg vaste inkomsten om een doorlopend abonnement te kunnen betalen. Met het inkijkje in huis krijgen scholen een inkijkje in een andere wereld, waarin mensen leven die een andere geschiedenis achter zich hebben, andere vormen van communicatie, andere prioriteiten ook omdat andere zaken van levensbelang zijn of waren. Leerzaam, voor de leerkrachten dan.
Mirjam Leinders wilde niet generaliseren met haar voorbeelden, maar ze deed het wel: kinderen die (niet een kind dat) en ze doet het helemaal in haar frame: school als veilige plek voor een onveilige situatie (thuis); en ze bouwt het op: kinderen die iedere dag.... . Ja, tot er een twee-onder-eenkapwoning beschikbaar is met minstens 4 slaapkamers.
Dan de onderwijsachterstand. Met behulp van de interviewer, Tijs van den Brink, wordt de 25% van de kinderen die een onderwijsachterstand hebben in de schoenen van de ouders geschoven: ouders die niet taalvaardig zijn, die in armoede leven, die de kinderen niet optimaal kunnen begeleiden etc. Als je een analyse maakt, houd het dan bij je eigen terrein: het onderwijs. Afstandsonderwijs via video-lessen is niet geschikt voor gedifferentieerd onderwijs (mijn dagelijkse worsteling). De voorbeelden die ik krijg, de webinars die ik ineens verplicht moet volgen gaan uit van een homogene groep, waarbij iedereen op dezelfde bladzijde werkt. Dat is niet het probleem van de ouders, dat is -voorlopig nog- het probleem van afstandsonderwijs. Ik zeg voorlopig, want ik denk dat het wel anders kan, maar dat het heel veel meer vraagt van onderwijskundigen en leerkrachten, dat is althans mijn ervaring.
Ik zou dus willen dat er een ander frame komt: woonhuizen zijn niet vergelijkbaar met klaslokalen; als dat problemen oplevert (wat die problemen ook zijn, vader is minister en moeder huisarts bijvoorbeeld) kunnen kinderen naar school; afstandsonderwijs zal het onderwijsniveau niet op hetzelfde peil houden, dat kun je niet verwachten van ouders (ongeacht waardoor niet, veel ouders moeten thuis werken bijvoorbeeld) ; en afstandsonderwijs is niet of slechts moeizaam geschikt voor gedifferentieerde groepen, waarin elk kind aangepast onderwijs kan krijgen.
Ik maak dus echt bezwaar tegen het frame dat school de veilige plek is voor kinderen in onveilige situaties. Voor veel kinderen is school ook geen veilige plek (pesten). En veel kinderen zijn blij dat afstandsonderwijs nu wel mogelijk is (thuiszitters).
Ondertussen hebben pubers ontdekt dat video-lessen ook een ander voordeel hebben: je kunt ook de leerkracht op mute zetten. Lol.

Tsjor