Een oproep tot ongehoorzaamheid

De persoon Jet Bussemaker, of beter gezegd: haar optreden als minister binnen de Nederlandse politieke arena, herinnert mij automatisch aan de bejegening die ik als schoolverlater heb ondervonden van één van mijn oudere zussen. ¨Al het persoonlijke is politiek¨ voegde zij mij bezwerend toe, terwijl zij mij een exemplaar van het Vrouwen Lijfboek in handen duwde bij één van haar bezoekjes aan mijn studentenkamer. Ik zat in het eerste jaar van mijn studie Geschiedenis en zij had mij wel vaker voorzien van wat extra educatief leesvoer. Leergierig als ik ben, stelde ik dit altijd zeer op prijs. Een zeker praktisch nut had haar voorlichting ook wel. Dat moet gezegd.

Zelf had mijn zus nog maar kort tevoren een studie achter de rug in één van de sociale wetenschappen; t.w. die van de andragologie / andragogie / agogie. Reeds aan het begin van haar studie was zij lid geworden van de Communistische Partij Nederland (CPN). Tot ontsteltenis van mijn ouders; want toen zij nog thuis woonde, had zij zich nu juist nadrukkelijk gemanifesteerd als een actief lid van hun (Rooms-katholieke) kerk. Zodra zij door op kamers te gaan wonen onder het ouderlijk gezag vandaan kwam, ruilde zij de katholieke kerk echter onverbiddelijk in voor de zogeheten linkse kerk.

Haar toewijding aan de communistische partij was al even groot, als vanouds die van mijn moeder aan de katholieke kerk. In haar fanatisme was zij onmiskenbaar een dochter van mijn moeder. Ook evenaarden zij elkaar in hun grondhouding naar mensen van buiten hun eigen club. Beiden waren, zacht uitgedrukt, weinig respectvol naar andersdenkenden. De arrogantie die zij aan de dag legden, kende bovendien een identieke verschijningsvorm: beiden stelden zichzelf onomwonden ten voorbeeld aan de rest van de vrouwspersonen in hun omgeving.

Voor hen sprak het alleen maar voor zich om jezelf tot norm te verheffen. Zelf traden zij immers ook in de voetsporen van lichtende voorbeelden? Daar waar mijn moeder op voorbeeldige wijze het ideaal van de heilige maagd Maria nabootste, profileerde mijn zus zich als iemand die het lichtend pad had verkozen van het meisje met het rode haar.

Op open, inhoudelijke discussies heb ik hun nooit kunnen betrappen. Ze kwamen niet verder dan het elkaar over en weer bestoken met slagzinnen als: ¨Het huwelijk is een sacrament!¨ en ¨Het huwelijk is een vorm van prostitutie!¨ Bijgevolg had het conflict waarin zij als moeder en dochter belandden van meet af aan het karakter van een patstelling, waaruit het zeer moeilijk, zo niet onmogelijk ontsnappen was.

Ik bevond mij overduidelijk tussen twee vuren. En zoals het meestal gaat in geval van conflict: van beide kanten werd druk op mij uitgeoefend om partij te kiezen. Van beide kanten werd ik bestookt met allerhande schuldtrucs, terwijl een ´normale´ communicatie tot de onmogelijkheden bleek te behoren.

Als andragoge zag mijn zus een heldinnenrol voor zichzelf weggelegd mijn leven op het juiste spoor te brengen. Als ik mij nu maar ook als lid aanmeldde bij de CPN, dan kwam het allemaal, in ieder geval in moreel opzicht, wel goed met mij. Tegelijkertijd deed mijn moeder alle moeite mij te behoeden voor ´duivelse´ invloeden. Hun mens-, maatschappij- en wereldbeeld mochten dan formeel wijd uiteenlopen; in hun strijd om een betere wereld bedienden zij zich opvallend genoeg van precies dezelfde middelen. Ook waren zij er alle twee oprecht van overtuigd, dat het doel de middelen heiligde.

Ik had intussen wel even wat anders aan mijn hoofd: uiteraard mijn studie Geschiedenis, maar ook de liefde! Betere afleiding had ik mij niet kunnen wensen. Enfin; gebruikmakend van de grondrechten die een burger in dit deel van de wereld vooralsnog geniet, vulde ik mijn leven uiteindelijk in naar eigen goeddunken en individuele omstandigheden. Net zoals ieder ander wilsbekwaam individu dat pleegt te doen.

In economisch opzicht bevind ik mij inmiddels, voor zover mogelijk, in een onafhankelijke positie ten opzichte van de Nederlandse staat. Ik ontvang noch studiefinanciering, noch een andere uitkering. Mijn studieschuld heb ik reeds lang geleden geheel en al terugbetaald, inclusief de rente. Aangezien ik nooit een hypotheek ben aangegaan tot het aanschaffen van een woning, valt een belastingvoordeel in de vorm van hypotheekrente-aftrek mij niet ten deel. Andersoortige al dan niet aftrekbare schulden heb ik ook niet. Mijn levenspartner trouwens evenmin.

In politiek opzicht ben ik al snel beland bij de sociaaldemocratie, net als Jet Bussemakers uiteindelijk ook; haar voorgangers uit de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw zeer erkentelijk voor het openen van deuren binnen het onderwijs, die anders voor mij gesloten waren gebleven. De mogelijkheid mij via de weg van gedegen onderwijs te ontworstelen aan onwetendheid en onkunde heeft onnoemelijk veel voor mij betekend. Een ervaring die ik ongetwijfeld deel met vele andere vrouwen; of zij nu heden ten dage voltijds werkzaam zijn in een betaalde baan, of niet.

In religieus opzicht heb ik stoutmoedig de rol van afvallige op mij genomen. In sociaal-cultureel opzicht ben ik zodoende verzeild geraakt in een soort van Koude Oorlog. Het varen van een eigen koers is me namelijk bepaald niet in dank afgenomen; al heb ik dan een goed bestaan opgebouwd. En verdomd; ook hierin blijk ik niet de enige!

Bij monde van Jet Bussemaker wordt ons, hoogopgeleide vrouwen die geen betaalde arbeid verrichten of ´slechts´ parttime, verweten een kwalijke rol te spelen als het gaat om de staatsfinanciën. Vadertje staat heeft toch zoveel in ons geïnvesteerd, en nu hebben wij de euvele moed niet voltijds te participeren op de Nederlandse arbeidsmarkt! Daarmee plegen wij ook nog eens collectief verraad aan het feminisme, door ons financieel te afhankelijk op te stellen van die vermaledijde mannen van ons! Hoe moet het ooit nog goed komen met de Nederlandse samenleving in het algemeen, de vrouwenemancipatie in het bijzonder, en (vooral) niet te vergeten het begrotingstekort, nu wij het zo laten afweten?

De hoogopgeleide vrouw gereduceerd tot melkkoe voor de Nederlandse staat; nooit eerder ben ik geconfronteerd met een dergelijke eenzijdige, platte invulling van de vrouwenemancipatie. En wat een schrikbarende gelijkenis tussen de manier waarop Jet Bussemaker pretendeert zich over het levenslot te ontfermen van hoogopgeleide vrouwen en de autoritaire, bevoogdende, aanmatigende en laatdunkende grondhouding die ik zo goed ken van mijn moeder en oudere zus. Voor mij niets nieuws onder de zon, maar een regelrecht déjà vu!

Het geeft over haar te denken, dat zij ons zo makkelijk in de luren denkt te kunnen leggen. Zou ze niet beseffen hoezeer wij op de hoogte zijn van onze rechten en plichten binnen onze (sinds de Franse revolutie zo zorgvuldig opgebouwde) democratische rechtsstaat? Beschikt zij zelf eigenlijk wel over voldoende kennis van onze staatsinrichting en de historische achtergronden ervan? Hoe kun je als minister anders zo je boekje te buiten gaan, door als politica een moreel standpunt in te nemen inzake een privé aangelegenheid, alwaar de politiek helemaal geen zeggenschap over heeft, noch behoort te hebben?

Hoe geërgerd en verontwaardigd ik ook ben; medelijden overspoelt me, als ik mij probeer te verplaatsen in de persoon van onze minister van Emancipatie. Aan ambitie zal het haar wel niet ontbreken, maar op deze manier schrijf je geen geschiedenis als groot staatsvrouw. Ik kan me voorstellen dat het kabinet niet als een stelletje Middeleeuwse roofridders te boek wil komen te staan. Impopulaire maatregelen zal men zoveel mogelijk positief willen verkopen aan het electoraat. Maar al ben je dan politica, het geeft werkelijk geen pas om het feminisme aan te wenden als voorwendsel voor impopulaire belastingmaatregelen. Via bangmakerijen de vrouwenemancipatie bevorderen? Het zou een cum laude gepromoveerd politicologe van feministische huize onwaardig moeten zijn. Tenzij deze Nederland graag omtovert in een of andere dictatoriale heilstaat, waarin al het persoonlijke politiek is, natuurlijk.

Ik vraag het me inmiddels serieus af: zou Jet Bussemaker zichzelf misschien zien als een vooraanstaand lid van een intellectueel superieure politieke voorhoede?

Hoe dan ook; niet voor niets trekt de hele kwestie nogal veel aandacht. Het is een politieke uitglijder van de eerste orde, die haar en haar partij veel stemmen zal kosten. Niet wij zitten fout en zouden ons schuldig moeten voelen, maar zij. Als minister verleent zij immers medewerking aan een aantal vrouwonvriendelijke maatregelen in de zorg. Als het haar menens is met het feminisme en haar rol als voorhoedespeler binnen de Nederlandse samenleving, dan zou ze dus de eer aan zichzelf houden en uit dit kabinet stappen. Tot op heden wekt zij vooral de indruk het braafste kindje uit de klas te willen zijn. Een van de lessen uit het verleden echter is, dat je ook te gevoeglijk kunt zijn. Als volksvertegenwoordiger heb je je verre te houden van volksverlakkerij.

Wat jullie?

Rode krullenbol