29 juni 2007 door Niels van de Griend
Wanneer is een kindsdeel opeisbaar? - Deel 2
Wat wordt er nu eigenlijk verstaan onder een kindsdeel? En hoe zit het met de opeisbaarheid daarvan als een van de ouders overleden is?
De vorige keer vertelde ik dat kindsdelen meestal niet opeisbaar zijn als beide ouders nog leven. Maar wat wordt er nu eigenlijk verstaan onder een kindsdeel? En hoe zit het met de opeisbaarheid daarvan als een van de ouders wél overleden is? Daarover gaat het in deze aflevering.
Kindsdeel en legitieme portie
Zoals eerder gezegd is er een groot verschil is tussen het 'gewone' kindsdeel enerzijds en de 'legitieme portie' (of 'legitieme aanspraak') anderzijds:
- bij een kindsdeel gaat het in eerste instantie over het gedeelte waarvoor je als kind erfgenaam bent;
- de legitieme portie is geen mede-erfgenaamschap, maar slechts een vordering in geld, ter grootte van de helft van het gewone kindsdeel volgens de wet.
Bij geen testament geldt de wet
Bij kwesties over het kindsdeel moet je nog meer zaken goed scheiden. Allereerst de vraag of er een testament is gemaakt door de overledene (de ouder), en zo ja, wat daar dan in staat.
Is er geen testament, dan is de wet van toepassing. In dat geval is het van belang of het de wet is van voor of na 1 januari 2003 (dus afhankelijk van de datum van overlijden). Meer hierover leest u in Het nieuwe erfrecht, elders op deze site.
Was er geen testament, en is iemand overleden vóór 1 januari 2003, dan zijn de kinderen samen met de langstlevende (echtgenoot) de erfgenamen, punt uit. Dat wil dus zeggen dat de langstlevende voor alle beschikkingshandelingen de medewerking nodig heeft van de kinderen. Het kindsdeel is dan mede-eigendom in alle goederen die tot de nalatenschap behoorden. Waren de ouders getrouwd in gemeenschap van goederen, dan is de nalatenschap de helft van het totale vermogen van de ouders.
Bijvoorbeeld. Vader overlijdt en laat achter: zijn vrouw (wat niet per se de moeder hoeft te zijn) en twee kinderen. Dan zijn er dus drie erfgenamen, waarbij ieder recht heeft op één derde gedeelte (het kindsdeel) van de nalatenschap. Waren de echtgenoten getrouwd in gemeenschap van goederen, dan zijn de kinderen elk dus voor één zesde gedeelte mede-eigenaar van alles wat van de ouders was, zoals het huis, de inboedel, de bankrekeningen, enzovoorts.
In deze situatie speelt opeisbaarheid van het kindsdeel geen enkele rol. Je bent dan mede-erfgenaam/eigenaar en zal er dus sprake moeten zijn van een verdeling tussen de deelgenoten.
Opeisbaarheid
Er is pas sprake van opeisbaarheid (van het kindsdeel) als er een vordering is. En een vordering is er pas als via een langstlevende testament of de wettelijke verdeling de kindsdelen zijn omgezet in een vordering in geld op de langstlevende. Doorgaans is deze vordering zeer beperkt opeisbaar. En doorgaans kunnen de kinderen pas hun vordering opeisen bij overlijden van de langstlevende.
Pas op: over een niet- (of zeer beperkt) opeisbare vordering is wel 'gewoon' successiebelasting verschuldigd. Deze successiebelasting komt doorgaans ten laste van de langstlevende. Wil je dat niet, dan is uitsluiting van de kinderen als erfgenaam in het geval je als eerste komt te overlijden, een goede optie!
Verdeling
Zoals aangegeven zal bij het mede-eigendom van een kindsdeel de kwestie van 'verdeling' spelen. Oftewel: wie krijgt wat? Zonder verdeling zullen bij voorkoop van bijvoorbeeld het huis nog steeds alle eigenaren (lees: de langstlevende én de kinderen) mee moeten werken.
In veel gevallen is er bij het overlijden van één van de ouders vóór 1 januari 2003, als er geen testament is, geen sprake van verdeling. Meestal hebben de kinderen aan de langstlevende ouder een soort stilzwijgende toestemming gegeven om alles namens hen te doen. Wel begrijpelijk, maar niet verstandig, en zeker niet afdoende.
Wat wél voldoet, is een akte van verdeling. In zo'n akte kan bijvoorbeeld alles worden toegedeeld aan de langstlevende (ouder), waar tegenover de kinderen vervolgens weer vorderingen krijgen op de langstlevende. Zo creëer je dezelfde situatie als bij toepassing van een langstlevende testament (ouderlijke boedelverdeling) of de wettelijke verdeling. Dan heb je duidelijkheid en zekerheid.
Vastleggen!
Andere soorten van verdeling zijn uiteraard mogelijk en bespreekbaar, bijvoorbeeld als het gezien de leeftijd van de langstlevende passender is om niet alles aan hem of haar toe te delen (denk aan de besparing van overdrachtsbelasting die je zo kunt bereiken). Als er maar harmonie is tussen de kinderen en de langstlevende, en als het maar wordt vastgelegd!
Ik roep dus iedereen op die een situatie heeft naar oud recht, zonder testament (dus mede-eigendom), om langs een notaris te gaan en een en ander te bespreken. Vervolgens kun je een keuze maken die recht doet aan de situatie op dat moment, en de belangen van alle betrokkenen.
hboeke
23-09-2016 13:09<p>Nogmaals: voor dit soort vragen gewoon even de notaristelefoon bellen. Zie boven.</p>
Davina
23-09-2016 10:09<p>Goedendag,
</p>
<p>Enkele jaren geleden heeft mijn moeder van een advocaat een brief gekregen, namens mijn zusje, waarin zij aangeeft haar kindsdeel te willen opeisen. Hier is verder niet op gereageerd.
</p>
<p>Onlangs heeft mijn moeder, inmiddels via een andere advocaat, namens mijn zusje een brief ontvangen waarin zij verwijst naar een opeisbare vordering.
</p>
<p>Vaders is voor 2003 overleden, er is geen eigen vermogen, slechts een hypotheek waar alleen rente op wordt betaald.
</p>
<p>Moeders is in alle staten. Wat kunnen wij doen? Als ik zo alles lees lijkt het niet mogelijk om een kindsdeel op te eisen, zolang onze moeder nog leeft.<br />
De advocaat van mijn zusje denkt echter wel dat dit mogelijk is, anders zou zij deze stappen niet ondernemen namens mijn zusje. Wat zie ik over het hoofd?
</p>
<p>Groet,
</p>
<p>Davina</p>
hboeke
22-01-2016 11:01<p>@Kaat70 - Zoals hierboven al aangeraden: bel even naar de notaristelefoon.
</p>
<p>Notaristelefoon<br />
0900 - 346 93 93 (80 ct/pm)<br />
Bereikbaar: Op werkdagen van 09.00 tot 14.00 uur<br />
www.notaris.nl/notaristelefoon</p>
Kaat70
22-01-2016 09:01<p>In hoeverre heb ik het recht op informatie als mijn moeder haar hypotheekvrije huis heeft verkocht en mijn broer het geld heeft gebruikt als investering in zijn bedrijf ? Moeder leeft nog en ik heb maar 1 broer. </p>
Iselo
06-11-2015 23:11<p>Ik vind het raar dat je wel iemands geld wil, terwijl je geen contact hebt. Of hij haar in de steek heeft gelaten doet er dan niet toe. </p>
Deze dan
06-11-2015 22:11<p>Erzine, wat een rare reactie. Waarom zou ze zijn erfenis niet mogen willen hebben?<br />
Wie weet heeft hij haar wel in de steek gelaten.<br />
gr Angela</p>
Iselo
06-11-2015 22:11<p>Tweety, waarom zou je het willen weten? Je hebt toch geen contact meer met hem? Of zit je alleen op zijn geld te azen? </p>
tweety938
06-11-2015 14:11<p>Mijn vader is naar het buitenland vertrokken heb geen idee waar. Als hij nou komt te overlijden, hoe kom ik daar dan achter want heb al jaren geen contact meer met hem. En ook niet met andere familie.</p>
hboeke
09-04-2015 12:04<p>@Feanprinses86 - Zoals hierboven al aangeraden: bel even naar de notaristelefoon.
</p>
<p>Notaristelefoon<br />
0900 - 346 93 93 (80 ct/pm)<br />
Bereikbaar: Op werkdagen van 09.00 tot 14.00 uur<br />
www.notaris.nl/notaristelefoon</p>
Feanprinses86
08-04-2015 21:04<p>Hallo, mijn zus had/heeft geld van mijn moeder geleend. Nu na het overlijden van mijn moeder wil ik dat ze mij de helft, mijn erfenis, mij in één keer gaat betalen! Kan ik dit eisen!!<br />
Er is/was een akte opgemaakt bij de notaris waarin staat dat ze wel rente moet betalen maar geen verplichte aflossing. Gelden deze afspraken ook voor mij?<br />
Wil ik nu geld uitgeven heb ik dit "niet" ondanks dat ik het "wel" heb en zou dan geld moeten lenen?!? Beetje omgekeerde wereld???toch??</p>
lisette.geuens
28-12-2014 11:12<p>Wat als de een kind alle inzicht heeft in activa, en niets wil meedelen aan de andere twee kinderen?</p>
hboeke
22-11-2014 15:11<p>Bel even naar de notaristelefoon:
</p>
<p>Notaristelefoon<br />
0900 - 346 93 93 (80 ct/pm)<br />
Bereikbaar: Op werkdagen van 09.00 tot 14.00 uur<br />
www.notaris.nl/notaristelefoon
</p>
aruba
20-11-2014 18:11<p>Goede middag,<br />
Even een vraag.<br />
Begrijp ik het goed dat als mijn moeder overleden is en mijn stiefvader waarmee mijn moeder getrouwd was (in gemeenschap van goederen)het huis niet zomaar kon verkopen? En hoe zit het als ze een huis in het buitenland hebben die volledig afbetaald is en die na overlijden verkocht wordt? Dus mijn vraag is in hoeverre wij als kinderen hiervan op de hoogte gesteld moeten worden/zijn?
</p>
<p>Vriendelijke groet,<br />
Lisette
</p>
<p>Verdeling
</p>
<p>Zoals aangegeven zal bij het mede-eigendom van een kindsdeel de kwestie van 'verdeling' spelen. Oftewel: wie krijgt wat? Zonder verdeling zullen bij voorkoop van bijvoorbeeld het huis nog steeds alle eigenaren (lees: de langstlevende én de kinderen) mee moeten werken.</p>