18 december 2009 door Aleid Grijpma

Wat kun je doen tegen hardnekkige onzindelijkheid? (6 jr)

Mijn vraag gaat over een hardnekkig zindelijkheidsprobleem. Onze dochter van 6 jaar is een pittige, slimme meid die vaak in haar broek plast. Met 2½ jaar was ze overdag zindelijk. Het broekplassen is in een zomervakantie begonnen en we dachten toen nog in ongelukjes. Of er die vakantie iets gebeurd is weten wij niet. Langzamerhand werd het plasgedrag steeds erger. Hoewel er ook een periode is geweest dat het wat beter ging.

Eerst was het een probleem van thuis (op school hield ze haar broek droog), maar later is ze er ook op school en bij de opvang mee begonnen. Ze gaat twee middagen in de week naar de BSO.

Thuis hebben we haar op alle mogelijke manieren geprobeerd te helpen. Toen duidelijk was dat wij dat niet alleen konden, en de mensen in onze omgeving ook niet, hebben we hulp gevraagd bij het opvoedbureau en bij de huisarts.

Het opvoedbureau vertelde weinig aan onze inspanningen te kunnen toevoegen (alle trucjes hadden we zelf al bedacht) maar raadde wel aan om alle aandacht van het plassen af te halen en het te negeren. We hebben toen een zak met droge kleding en onderbroeken voor haar klaargezet en erbij verteld dat ze het voortaan maar zelf moest "regelen".

Lees ook: Opvoeding en gedrag

Video: Hoe doen zij het? Alles over financiële opvoeding!

Eigenlijk ging dat best goed. Maar vanaf dat moment begon onze dame ineens poep-ongelukken te krijgen, die natuurlijk veel moeilijker te negeren zijn. Met de kiezen op elkaar proberen we dat wel zo luchtig mogelijk te doen. (Al ploffen we van frustratie ook wel eens uit elkaar.) We laten haar zelf haar broeken uitwassen, en dat doet ze zonder protest.

De huisarts en het Umc hebben uitgesloten dat er iets medisch aan de hand is. De huisarts adviseerde de plaswekker voor 's nachts, omdat ze 's nachts niet zindelijk was. Als het 's nachts lukte, dan zou het overdag ook spoedig beter gaan, stelde hij.

Na 3 maanden was ze inderdaad 's nachts zindelijk. Maar overdag bleven de problemen bestaan. Omdat de huisarts en het opvoedbureau weinig meer voor ons konden doen, zijn we verwezen naar de afdeling 'Medische psychologie en maatschappelijk werk' van het Umc. We zijn een half jaar bezig geweest met een programma (positief belonen), dat voor 80% van de kindjes werkt maar helaas niet voor onze dochter.

Omdat al onze inspanningen met het Umc-programma niets opleverden, en we geen verbetering zagen (en we ook geen klik hadden met de mensen daar), hebben we besloten het programma te stoppen.

Onze vraag is nu: hoe verder? Haar gedrag verandert niet vanzelf. We weten dat het te maken heeft met autonomie, en dat ze heel goed droog kan blijven als ze dat wil. Blijkbaar heeft ze haar plasgedrag nodig. Alleen: waarvoor? Wil ze ons iets duidelijk maken? Wat speelt er in dat hoofdje?

Zonder die plastoestanden is het een vrolijk kind, met een pittig karakter. Ze zoekt graag de grenzen op. Op school gaat het goed, ze heeft vriendjes en vriendinnetjes. Hier thuis heeft ze een broertje van 3 waar ze het goed mee kan vinden (en die wel zijn broek droog houdt) en leuke ouders die haar met veel humor en plezier opvoeden. (Al gaat dat plezier er soms wel een beetje vanaf.)

Wij zijn nu op zoek naar een hulpverlener die ons praktische hulp kan bieden. Het zou fijn zijn om te kunnen bellen of mailen met iemand die weet waarover hij praat, en hulp kan bieden in moeilijke situaties.

Met de kerst gaan we bijvoorbeeld op wintersport. Vorig jaar hebben we haar skibroek elke dag uitgewassen. Nu hebben we grote zin een pak luiers te gaan kopen. Is dat een goed idee of niet? We negeren nu al zo lang... Moeten we niet eens een keer flink boos worden, of maken we het daar alleen maar erger mee? Dat soort vragen...

Op dit moment houdt ze haar broek droog op school en begint ze thuis met haar 'ongelukjes'. De laatste week plast ze ook weer regelmatig in bed.

Antwoord

Ik durf u eigenlijk geen antwoord te geven. Want wat zou ik nog kunnen toevoegen aan alles wat u al gedaan hebt, en wat anderen er al over gezegd hebben... Dat geldt ook voor degene die u als coach zou willen hebben. U zei dat u op zoek bent naar een hulpverlener die u praktische hulp kan geven. Die zit dan natuurlijk met precies hetzelfde probleem.

Maar goed. Laten we maar eens kijken hoe ver we kunnen komen. Om te beginnen heb ik opwekkend nieuws voor u: ieder kind van redelijk niveau wordt zindelijk! De vraag is alleen: hoe lang gaat dat nog duren? En kun je daar als ouders zelf nog iets aan bijdragen?

Om die vragen te kunnen beantwoorden zou ik toch wel meer moeten weten. Zoals:

• welke training heeft u geprobeerd, hoe lang, en hoe verliep dat?
• uw dochter is druk, maar hoe is het met haar aandacht en concentratie?
• uw dochter was heel vlot zindelijk. Ging dat vanzelf of bent u een fanatieke trainer die er hard aan gewerkt heeft? Was er destijds strijd?
• komt 'laat zindelijk worden' vaker voor in de familie? En hoe ging het bij jullie als ouders zelf?
• is 'zindelijkheid' een gevoelig onderwerp voor jullie?

Onverschilligheid

Het lijkt alsof het uw dochter allemaal niet zoveel kan schelen. Haar eigen kleren moeten uitwassen, met een natte broek lopen, stinken... het maakt haar allemaal niet uit.

Dat is opmerkelijk, want de meeste kinderen willen er toch wel graag vanaf komen als ze merken dat de omgeving commentaar gaat geven, of als ze zelf het idee hebben dat het echt niet kan.

Of vindt uw dochter alle aandacht die dit met zich meebrengt eigenlijk wel prettig? Dat is toch wel iets om in de gaten te houden. En om er zonodig wat aan te doen.

Autonomie

U suggereerde – al of niet ingegeven door de deskundigen die u inmiddels gesproken heeft – dat uw dochter haar autonomie aan het bevechten is. Dat zou kunnen, maar misschien is er meer of iets anders aan de hand.

Het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat uw dochter zich de tijd niet gunt om rustig te plassen. Of dat ze altijd zó geconcentreerd bezig is dat ze te laat denkt aan plassen.

Heeft u daar zelf kijk op? Hoe vaak gaat ze eigenlijk? En staat ze zich dan toe om rustig uit te plassen?

Wat kun je doen?

U vertelde helaas niet wat voor trucs u allemaal al geprobeerd heeft, maar zelf zou ik het volgende aanraden:

1. Probeer bij te houden hoe het precies gaat. Dus hoe vaak ze naar de WC gaat, hoe lang ze daar blijft zitten, hoe vaak ze nat is, etc. Is er misschien een patroon te zien?

2. Breng daarna structuur aan in het plassen. Stuur haar op vaste tijden naar de WC (en zeg erbij dat dit kennelijk nodig is bij haar). Zorg dat ze telkens goed gaat zitten en dat ze het goed probeert. Soms lopen kinderen na een tel al weer weg en dat moet je voorkomen.

Als het haar lukt om 1 uur droog te blijven, stuurt u haar ieder uur naar de WC. Vervolgens maakt u de tussenpozen steeds wat langer, maar blijf haar steeds sturen. Hou dit vol!

Dit alles kan ook op de wintersport. Gaat ze naar een klasje, vraag dan aan de skileraar of hij haar naar de wc stuurt: 1x tussendoor en 1x tijdens de lunch. Luiers lijken me niet handig voor een 6-jarige, en ook niet leuk. En als ze het juist wél leuk vindt, ben je nog verder van huis. Dan is al die training voor niets geweest en kun je na de vakantie weer helemaal opnieuw beginnen.

3. Blijf haar belonen voor droge broeken. Begin laagdrempelig, bijvoorbeeld voor elke dag dat ze droog blijft.

4. Probeer het allemaal wat minder beladen te maken, in ieder geval door er niet te veel over te praten. Ik kan me voorstellen dat u het bijna over niets anders meer heeft met haar, wat haar knap onzeker kan maken.

5. Probeer haar zelfvertrouwen te vergroten. Complimenteer haar voor alles wat ze goed doet, en geef haar taakjes in huis zodat ze zich groot voelt en duidelijk ouder dan haar broertje.

Lukt dit allemaal niet, dan zou ik u adviseren om naar een psycholoog te gaan die gedragstherapie geeft, en ervaring heeft met enuresis (broekplassen). Die kan ook nog eens goed bekijken of er toch nog speciale oorzaken zijn die tot nu toe over het hoofd zijn gezien.

Succes ermee!