18 september 2009 door Aleid Grijpma
Wat kun je doen bij zeer heftige nachtangst? (11 jr)
Mijn zoon (11) heeft al zo'n 5 jaar last van pavor nocturnus. Althans, dat wordt gezegd door deskundigen. In tegenstelling tot wat er op uw site staat, zeiden die deskundigen ook: wél wakker maken, bijvoorbeeld door het licht aan te doen of met koud water. Dit ging redelijk goed.
Maar sinds een jaar vliegt hij zodra het begint uit z'n bed, roept en rent het hele huis door in hysterische paniek, en de angst is zó heftig dat het soms lijkt of hij ergens naar zoekt of juist vlucht. Zijn bewegingen zijn niet ongecontroleerd (dus geen maaien van armen en benen, zoals andere ouders melden) maar hij gedraagt zich wel als iemand in doodsangst. Hij kijkt ook verwilderd en wil niet aangeraakt worden.
Mijn eigen angst is gegroeid toen hij laatst naar buiten wilde en de sleutel van de achterdeur al aan het omdraaien was. Verder praat hij ook, maar ik haal er niets uit behalve losse woorden. Ik ben echt bang dat het mis gaat.
Wat werkt het beste? Wel of geen contact maken? Soms kijkt hij mij hulpeloos aan en vraagt dan in zijn droom om hulp...
Antwoord
Zo te zien heeft uw zoon inderdaad last van pavor nocturnus, oftewel nachtelijke angstaanvallen. Een kind kan dan met een schreeuw overeind komen en soms - zoals uw zoon - door het huis gaan rennen alsof hij achtervolgd wordt. Zoals wel vaker bij angst, kan het gepaard gaan met lichamelijke verschijnselen als hartkloppingen en zweten.
Hieronder zal ik eerst iets meer vertellen over het verschijnsel, zodat u beter begrijpt wat er nu eigenlijk aan de hand is. Daarna volgen mijn adviezen.
Kenmerken van pavor nocturnus
- Begin van de slaap - Vaak zie je dit soort aanvallen in de eerste helft van de slaap, omdat ze samengaan met de diepe-slaapfase die vooral optreedt in de eerste uren van de nacht. (De diepe slaap wordt ook wel NREM-slaap genoemd, en staat tegenover de lichte slaap die bekend staat als de REM-slaap).
- Weinig herinnering - Soms kan er na afloop een vage herinnering zijn, zoals "Ik dacht dat ik achtervolgd werd door iets", maar vaak is er toch weinig of geen herinnering. Daarin verschilt de pavor nocturnus van de nachtmerrie, waarbij je na afloop (de volgende dag, of als je wakker wordt) meestal wél een duidelijk verhaal kunt vertellen.
- Bewegingen - Als ouders wel of juist geen wilde bewegingen rapporteren, dan hangt dat vaak samen met de leeftijd. Jonge kinderen kunnen bij nachtangst wel gillen en huilen maar maken er meestal geen of weinig bewegingen bij. Bij oudere kinderen zie je vaker lichamelijk gedrag, zoals klimmen en wegrennen.
Onschuldig probleem
Pavor nocturnus kan er heel heftig en angstaanjagend uitzien, maar op zich is het een onschuldig probleem. Ook speelt er beslist geen psychologische problematiek in mee. Men gaat ervan uit dat het een ontwikkelingsfenomeen is. Wel is het zo dat er misschien sprake is van erfelijke factoren, en dat slaaptekort dit soort aanvallen kan doen toenemen.
Met het ouder worden nemen de aanvallen steeds verder af, omdat dan ook de diepe slaap minder diep wordt. In de volwassenheid zie je het bijna niet meer, maar heel soms kan het nog wel eens voorkomen.
Wat kun je doen?
- Het allerbelangrijkste is dat je de veiligheid van het kind moet waarborgen. Sluit ramen en (buiten)deuren dus goed af!
- Ik weet niet wie u geadviseerd heeft om uw zoon wakker te maken, maar dat wordt in het algemeen toch echt afgeraden. Het lost niets op en het is niet prettig voor het kind.
- Voor nachtangst worden doorgaans geen medicijnen voorgeschreven. Als ouders zich echt heel erg zorgen maken, verwijs ik wel eens naar een slaapcentrum.
Slaapcentra zijn vaak verbonden aan de afdeling neurologie van een ziekenhuis. Daar wordt eerst – samen met de ouders – het slaapgedrag in kaart gebracht. (Hoe vaak komt het voor, hoe laat zijn de aanvallen, hoe laat gaat het kind naar bed, etc.) Soms laat men het kind een nachtje daar slapen om het te kunnen observeren en een EEG van de nachtelijke hersenactiviteit te maken. Maar in de praktijk levert zo'n slaapsessie vaak weinig op, omdat er dan niets gebeurt. Net zoals je geen kiespijn meer voelt als je naar de tandarts gaat.
Lees ook ons artikel over nachtangsten.
hboeke
21-11-2017 15:11<p>Beste Clarice,
</p>
<p>Koud water op het gezicht wordt dus afgeraden... (Zie verder: de tips onder 'Wat kun je doen' hierboven.)
</p>
<p>Zorg in ieder geval dat de buitendeur goed op slot is. </p>
ClariceF
21-11-2017 14:11<p>Beste Aleid Grijpma,
</p>
<p>Gisteren naar 5 jaar voor de tweede keer heeft mijn zoon van 10j bijna 11 in januari het zelf syndroom, de eerst keer stond ik niet bij bewust maar gisteren was het heftig, vliegt hij zodra het begint uit z'n bed, roept en rent naar beneden het hele huis door in hysterische paniek, en de angst is zó heftig dat het soms lijkt of hij ergens naar zoekt of juist vlucht van een onzichtbare iets. Mijn angst is gegroeid toen hij gisteren oom middernacht naar buiten wilde en de voordeur al aan het omdraaien was met zijn broer van 3jaar hij probeerde de deur open te doen om te ontsnappen van iets zo als het lijkt, roepen met zijn ogen heel grote open overal kijken en zegen kijk mama dar is hij zie je hem niet hij wil mij pakken kijk mama aub mama kijk daar is hij en rennen rond kijk..... toen heb ik koud water op zijn gezicht vroeg ik hem alles goed toen antwoorden hij, ik denk van wel..... deze morgen vroeg ik hem maar hij, geen idee van wat ik waas aan het zegen een klacht van hoef pijn!!!!!</p>
hboeke
11-09-2016 21:09<p>Beste O. Cakmak, gewoon even opnieuw contact opnemen met de huisarts (bellen) en de nieuwe informatie voorleggen (dat het nu ook overdag gebeurt). Misschien dat hij of zij het nog steeds niet ernstig vindt, maar bespreek dan wel even hoe je kunt voorkomen dat er onveilige situaties optreden.
</p>
<p>Succes!</p>
Ozgur
11-09-2016 18:09<p>Hallo,
</p>
<p>Mijn zoon van 4 jaar heeft sinds 2 weken last van nachtangst denk ik. Hij word elke nacht wel 10/15 keer wakker opengesperde angstige ogen hij schreeuwt niet, maar hij praat gewoon en doet gewoon handelingen net alsof hij iets eet etc zijn armen gespannen je kan hem eigenlijk niet vasfhouden.. nu heeft hij dit gedrag ook overdag als hij gewoon wakker is. Overdag heeft hij dit 4 keer gehad sinds 4 dagen. Wat moet ik doen nu maak ik me wel zorgen ik ben vorige week bij de huisarts geweest die geeft aan dat het niet ernstig is, maar nu heeft hij het ook overdag hij loopt gewoon buiten weg hij ziet niks. Ik ben erg bang. Wie heeft tips en herkent dit en hoe hebben jullie dit opgelost.
</p>
<p>Alvast<br />
Bedankt</p>
19-03-2014 20:03<p>Bedank voor de van de informatie. Ik heb inderdaad de dokter al ingelicht. </p>
18-03-2014 12:03<p>of nog beter: naar de huisarts.<br />
Onze zoon (gehandicapt) heeft ook zoiets wat hier heel erg op lijkt, maar dan overdag. Hiervoor lopen wij nu bij een kinderpsychiater.</p>
18-03-2014 12:03<p>@ellebasi1972: we raden u aan om dit te bespreken met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in uw gemeente.<br />
Henk Boeke (Redactie Ouders Online)</p>
15-03-2014 23:03<p>Hallo,<br />
Ik heb een vraag. Ik denk namelijk dat mijn dochter(5) ook last heeft van nachtangst. Ze heeft het op het moment wel bijna iedere nacht. Ook heeft ze het als ze overdag op de bank in slaap valt. Ze had dan wel verhoging. Ik weet niet of dat ook van invloed is. En toen ze na het eten tv ging kijken. Volgens mij dutte ze wat in na mijn idee en toen begon het ook. De angst gaat steeds over dat ze gepakt gaat worden en dat ik heel zachtjes moet zijn. Haar voeten zitten onder het bloed en of pleisters wil pakken. Ook zit ik onder het bloed. Ze kijkt heel angstig uit haar ogen en is helemaal in paniek. Ze rent als het snachts gebeurt van de ene naar de andere kamer alsof ze wil ontsnappen. De vensterbanken moeten leeg gemaakt worden. Ik mag haar absoluut niet aanraken.<br />
Als ze dit heeft doe ik heel zachtjes en speel het met haar mee en ik merk dat ze dan kalmer wordt. Ik probeer haar rustig te vertellen dat er niks kan gebeuren en dat ze veilig is bij mij. Op een gegeven moment heeft ze door dat ze droomt.<br />
Ik vroeg me af of dit ook typisch een nachtangst is. Kunt u mij dat vertellen? </p>