23 september 2014 door Henk Boeke

Zuurremmers niet effectief bij baby’s

Het is niet altijd zinvol om maagzuurremmers voor te schrijven aan zuigelingen die steeds voeding teruggeven. Of dat soort middelen werkt is niet bewezen, terwijl medicijnloze alternatieven wél helpen. Dat concludeerde Rachel van der Pol die begin dit jaar promoveerde op reflux-ziekte bij zuigelingen.

De conclusie over maagzuurremmers vormde overigens niet de kern van het promotieonderzoek. Dat ging meer over het diagnosticeren van reflux-ziekte, wat ontzettend lastig blijkt te zijn.

Reflux

Gastro-oesofageale reflux, kortweg 'reflux', is het terugstromen van de maaginhoud, die meestal zuur is, van de maag naar de slokdarm en eventueel nog verder. De slokdarm kan door het - brandende - zuur geïrriteerd raken. Als de reflux hinderlijke symptomen of complicaties veroorzaakt, spreek je van gastro-oesofageale reflux-ziekte.

Naast gastro-oesofageale reflux (reflux = terugvloeiing, gaster = maag, en oesofagus = slokdarm) bestaat er ook vesico-uretrale reflux. In dat geval stroomt er - door een aangeboren afwijking - urine terug van de blaas naar de nieren. Vandaar dat het woord 'reflux' een beetje onhandig is, omdat je dan niet weet welke vorm van reflux er bedoeld wordt. Maar in de praktijk zeg je meestal toch gewoon 'reflux', als je gastro-oesofageale reflux bedoelt, omdat dat verreweg het meeste voorkomt.

Lees ook: Opvoeding en gedrag

Video: Hoe doen zij het? Alles over financiële opvoeding!

Reflux kan overigens ook optreden als symptoom van koemelk-allergie (voluit: koemelkeiwit-allergie), bijvoorbeeld na het overschakelen van moedermelk naar poedermelk, maar dat komt maar weinig voor.

Voeding teruggeven

Veel baby's hebben last van spugen, in meer of mindere mate. Het komt vaak voor en betekent meestal niets ernstigs. Lissy de Ridder, kinderarts van Ouders Online, zegt daarover:

Ook gezonde baby's kunnen makkelijk spugen. Want:

• hun voeding is geheel vloeibaar;
• het grootste deel van de dag liggen ze;
• alle spieren zijn nog relatief slap. Dit geldt ook voor het maagklepje (dat het terugstromen van de maaginhoud naar de slokdarm moet verhinderen);
• soms drinken ze te veel. Wat ze te veel gedronken hebben, spugen ze gewoon weer uit.

Dit alles is beslist geen reden tot zorg. Rond de leeftijd van 1 jaar is het probleem vrijwel altijd over.

Wanneer moet je je wél zorgen maken over een spugende zuigeling:

• als er sprake is van gallig (groen) braaksel;
• als de baby onvoldoende groeit;
• als het spugen duidelijk pijnlijk is.

Als je je zorgen maakt, ga je naar de dokter. Die kán een maagzuurremmer voorschrijven maar daarvan wordt nu dus gezegd dat het maar de vraag is of het werkt. Hoe komt dat?

Verklaring

De verklaring dat maagzuurremmers - zoals omeprazol (merknaam Losec) en esomeprazol (merknaam Nexium) - misschien niet zo goed helpen als gedacht, is als volgt.

Uit analyses van maagsap blijkt dat de concentratie van galzouten (die mogelijk schadelijk zijn voor het slijmvlies in de slokdarm en de longen) hoger is bij langdurig gebruik van een maagzuurremmer. Dat zou kunnen leiden tot aanhoudende gastro-oesofageale reflux-symptomen.

Het voorschrijven van dit soort middelen is dan ook lang niet altijd zinvol bij zuigelingen om de symptomen van gastro-oesofageale refluxziekte te verminderen.

Schadelijkheid

Vervolgens kun je je afvragen of maagzuurremmers bij zuigelingen ook echt schadelijk kunnen zijn. Daarop is het antwoord minder duidelijk. "De bijwerkingen zijn mild, maar dat wil niet zeggen dat deze middelen helemaal ongevaarlijk zijn," zegt Van der Pol. "Bovendien weten we dat alleen van studies bij volwassenen. Voor kinderen zijn er geen goede onderzoeken naar eventuele bijwerkingen op de lange termijn".

Misschien worden veel zuigelingen daarom onnodig blootgesteld aan een behandeling en de mogelijke bijwerkingen.

Even schakelen

Stel dat je het bovenstaande verhaal voorlegt aan de dokter, als die een maagzuurremmer voorschrijft. Dan is de kans groot dat die niet meteen positief zal reageren. Van der Pol heeft daar wel een verklaring voor (gebaseerd op haar ervaringen uit 2011, toen ze haar eerste onderzoeksresultaten publiceerde in het medische tijdschrift Pediatrics, wat toen veel ophef veroorzaakte).

Van der Pol: "Maagzuurremmers worden gemakkelijk voorgeschreven, en dan zegt iemand opeens dat je ze niet meer moet voorschrijven. Dat is even schakelen." Oftewel: de dokter is het nu eenmaal gewend, en komt daar niet makkelijk vanaf.

'Behandeling' zonder medicijnen

Wat aantoonbaar wél werkt tegen refluxklachten bij baby's, is een combinatie van de onderstaande ingrepen (ook aangeraden door de kinderartsen van Ouders Online). Als je kind goed groeit, en er verder geen andere klachten heeft [zoals pijn, of overstrekken - red.], kun je rustig afwachten. Maar anders:

• vermijd in ieder geval tabaksrook in de buurt van je kind;
• houd de baby tijdens en na de voeding een tijdje rechtop;
• overweeg het indikken van de voeding met – bijvoorbeeld – johannesbroodboompitmeel (onder andere commercieel beschikbaar als Nutriton).

Let op: er bestaan ook voedingen – zoals Enfamil – die pas dik worden in de maag, door inwerking van zuur. Dit soort voedingen kun je dus niet gebruiken in combinatie met maagzuurremmers, omdat die het maagzuur minder zuur maken. Met als gevolg dat de voeding niet meer kan indikken.