28 april 2016 door Henk Boeke
Kindermishandeling: hulp helpt niet
De overheid zet zwaar in op het signaleren van kindermishandeling. Maar wat gebeurt er ná een melding? De geboden hulp lijkt niet of nauwelijks te helpen.
Nieuw: er is nu een 'onderzoeksagenda'. Althans bijna... Zie het naschrift onderaan dit artikel, d.d. 15 februari 2016.
Ook nieuw: dat er nu vanuit de gemeenten ernstige klachten komen. Zie het naschrift onderaan dit artikel, d.d. 28 april 2016.
Wat gebeurt er eigenlijk nádat er een melding van kindermishandeling is gedaan, en wat levert dat op? Worden mishandelde kinderen beter van al die extreme aandacht voor 'signaleren'?
Die vraag is weer extra actueel geworden omdat er voor de zoveelste keer werd voorgesteld – nu door de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik – om de huidige meld-code te vervangen door een meld-plicht. Alle ballen op signalering dus. Maar wat dán?
Meldplicht heeft geen zin
Om even bij die meldplicht te beginnen: die wordt om de zoveel tijd voorgesteld, maar heeft "geen meerwaarde", zoals het NJi (Nederlands Jeugdinstituut) in 2008 al constateerde. Dat is een nette manier om te zeggen: dat het geen enkele zin heeft, zeer inefficiënt is, en zelfs averechtse effecten kan hebben. (Zie: Meldplicht kindermishandeling: een toegevoegde waarde?, NJi, 2008.)
Het voorstel van de 'Taskforce' om een meldplicht in te voeren roept ook nu weer veel weerstand op:
- de artsenfederatie KNMG is tegen;
- de Nationaal rapporteur mensenhandel is tegen;
- de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) is tegen;
- de Kinderombudsman is tegen.
Ook Ouders Online is tegen. Tot nu toe adviseerden we altijd: als je je zorgen maakt over je eigen gedrag, praat er dan eens over met je huisarts. Maar als die een meldplicht krijgt, zullen wij dat advies zéker niet meer geven. Je moet gewoon vrijuit kunnen praten. Met een zwaard van Damocles boven je hoofd kan dat niet meer.
Proefschrift en nieuw onderzoek
Maar nu waar het werkelijk om gaat. Wat voor zin heeft al dat signaleren en melden nu eigenlijk? Wat schieten kinderen er daadwerkelijk mee op, als hun akelige situatie gemeld wordt? Bijna niets, zo blijkt uit twee recente publicaties.
Het begon vorig jaar al, in 2014, met een verontrustend proefschrift dat niets aan duidelijkheid te wensen overliet. Daarin liet onderzoekster Froukje Snoeren zien dat de kwaliteit van leven van mishandelde kinderen kort na de melding weliswaar was verbeterd, maar dat die later weer afnam. Sterker nog: de kwaliteit van leven van voorheen mishandelde kinderen gaat erop achteruit, en eindigt na anderhalf jaar zelfs op een iets lager niveau dan kort na de melding.
En nu is er een nieuw onderzoek, van het Trimbos Instituut, waarin opnieuw de vraag wordt gesteld: Helpt hulp aan gemelde mishandelde kinderen? (Hoefnagels e.a., Trimbos, 2015)
Het antwoord is eigenlijk: nee. Die hulp helpt niet of nauwelijks.
'Kwaliteit van leven' en 'gedragsproblemen'
Bij de 'kwaliteit van leven' blijkt hulp al helemaal niet te werken. Mishandelde kinderen voelen zich niet beter nadat er hulp is geboden. Dat lijkt ons eigenlijk het belangrijkst. Want daar gáát het toch om, zou je zeggen. Dat de mishandelde kinderen zich beter zouden moeten gaan voelen na een melding, en de daarop volgende hulp.
Bij 'gedragsproblemen' lijkt hulp soms wel te helpen. Mits het om intensieve hulp gaat. Wat dat precies is, wordt overigens nergens gedefinieerd. De onderzoekers hebben zicht beperkt tot wat de codeurs, oftewel de mensen die de dossiers hebben omgezet naar vinkjes en cijfertjes, zelf 'intensieve hulp' vonden. En nu we het er toch over hebben: ook het begrip 'gedragsproblemen' wordt niet echt gedefinieerd. De codeurs noteerden 'gedragsproblemen' als de ouders zelf vonden dat er sprake was van problematisch gedrag. (Dat haalt je de koekoek. Want daarom gingen ze nou juist meppen. Elke ouder wil zijn kinderen wel eens achter het behang plakken, alleen een ouder die niet zo sterk in zijn schoenen staat doet dat echt.)
Maar zelfs als de hulp intensief is, is de winst minimaal. De Trimbos-onderzoekers constateren dat het effect 'significant' is, maar daarmee bedoelen ze: statistisch significant. In de praktijk valt het nog behoorlijk tegen. Een daling van 30 naar 25 is nou niet echt om blij van te worden, zou je zeggen. (Zie Figuur 1 op pagina 18.)
En nog even voor de duidelijkheid: bij die lichtelijk afgenomen gedragsproblemen bij intensieve hulp, ging het om intensieve hulp aan de kinderen zelf. Intensieve hulp aan de ouders, of intensieve hulp aan het gezin, helpen het mishandelde kind al helemaal niet. Laat staan minder intensieve hulp of geen hulp. Noch qua gedragsproblemen, noch wat de kwaliteit van leven betreft.
Conclusie
Laat de schokkende resultaten nog even goed tot u doordringen:
- hulp aan de ouders helpt niet;
- hulp aan het gezin als geheel helpt ook niet;
- hulp aan het mishandelde kind helpt een heel klein beetje: alleen als die hulp intensief is, en dan alleen nog maar (een beetje) tegen de gedragsproblemen, en niet voor de kwaliteit van leven.
Mishandelde kinderen hebben dus nauwelijks baat bij hulp. De voorgestelde meldplicht heeft dus totaal geen zin, maar de huidige meldcode kennelijk ook niet.
Wat dat betreft waren we nogal verbaasd over het advies van de Trimbos-onderzoekers, dat er ingezet zou moeten worden op intensieve hulp aan kinderen. Waarom adviseren ze dat, als uit hun eigen rapport blijkt dat dat nauwelijks zin heeft?
De enige conclusie die je kunt trekken, is dat de hulp die nu geboden wordt, niet werkt. Ons eigen advies zou dus zijn om eerst eens te onderzoeken welke hulp wél werkt.
Bronnen
- Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik pleit voor meldplicht - Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik, 2015;
- Meldplicht kindermishandeling: een toegevoegde waarde? - NJi, 2008;
- Kindermishandeling? Stel adequate en snelle hulp aan kind centraal - KNMG, 2015;
- Slachtoffers kindermishandeling en seksueel misbruik beter herkennen, melden en helpen - Nationaal rapporteur mensenhandel, 2015;
- Kindermishandeling: stel adequate en snelle hulp aan kind centraal - Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), 2015;
- poll: Meldplicht - NJi, 2015
- Giving maltreated children a voice, diss., Snoeren, 2014;
- Helpt hulp aan gemelde mishandelde kinderen? - Hoefnagels e.a., Trimbos, 2015.
- Jaarverslag AMK 2013
hboeke
07-02-2016 22:02<p>Beste Annabelleke, het spijt me maar je informatie is echt onjuist. Er bestaat - gelukkig - (nog) geen meldplicht. Voor geen enkele professional, dus ook niet voor huisartsen. Ik dacht dat ik dat toch duidelijk in mijn artikel beschreven had... Inclusief de melding dat zowel de artsenfederatie KNMG als de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) tegen zo'n meldlicht zijn. Zij staan aan onze kant!
</p>
<p>Er bestaat wel een meld-<em>code</em> maar dat is iets anders. Daarin is ruimte voor professionals - waaronder huisartsen - om hun eigen afwegingen te maken.
</p>
<p>En verder moet je natuurlijk gewoon je gezonde verstand gebruiken. Als je een slechte relatie met je huisarts hebt, kun je voorzichtig en terughoudend zijn. Maar als je een goede relatie hebt, is het verstandig om zo open mogelijk te communiceren. Dat is in ieders voordeel.</p>
Annabelleke
07-02-2016 18:02<p>Beste Henk, slecht advies om maar te vertrouwen op de huisarts. Deze kent ook een meldplicht en uit ervaringen van anderen weet ik dat huisartsenpost liever te veel dan te weinig melden. Als moeder met bv depressie of werkloosheid of alleenstaande ouder ben je sowieso al sneller verdacht en zal er ook eerder melding gedaan worden. En dan moet jijzelf je onschuld naar zien te bewijzen. Mijn advies is: zoek zelf zoveel mogelijk informatie over het (opvoed)probleem van je kind, breng bezoekjes aan huisarts en of eerste hulp alleen als de medische nood echt hoog is. Vage psychosomatische problemen nooit aankaarten. Dit leidt alleen maar tot bemoeizorg plus een hoop extra stress. Het probleem van jouw kind,worrdt in no-time omgetoverd tot complexe hulpvraag met einddoelen en criteria waaraan je nooit kan voldoen. </p>
hboeke
07-01-2016 11:01<p>Tja... die 'gouden tijden', die hebben we eigenlijk al gehad, in de periode dat er nog vragen gesteld konden worden via onze Vraagbaak-rubriek. Op het hoogtepunt kregen we zon'n 2000 (!) vragen per maand. Dat was niet meer vol te houden. Ook financieel niet. Vragen stellen was gratis, en voor de beantwoording betaalden wij uit eigen zak de deskundigen (waaronder dure kinderartsen, kinderpsychiaters, etc.) Daar zijn we in 2011 dus mee gestopt. Voor nadere tekst en uitleg, zie: <a href="/columns/aan-alles-komt-een-eind">Aan alles komt een eind</a>.
</p>
<p>Maar ondertussen is er wel weer een nieuwe situatie ontstaan. Destijds dachten we nog dat ons werk overgenomen zou kunnen worden door de gemeentelijke Centra voor Jeugd en Gezin (CJG's) maar die stoppen nu ook weer, de een na de ander. En die extreme aandacht voor 'signalering van kindermishandeling' (met alle false positives en andere negatieve effecten van dien) maakt het er ook niet beter op, getuige de bovenstaande reacties. We denken op dit moment diep na wat dit voor ons - als Ouders Online - betekent. Stay tuned. In de tussentijd raden wij aan om zoveel mogelijk te vertrouwen op de huisarts.
</p>
<p>Henk Boeke<br />
redactie Ouders Online</p>
AnneJ
05-01-2016 15:01<p>Ik voorspel nog gouden tijden voor 'Ouders Online'. Daar kun je tenminste nog veilig een vraag stellen. Elders in de jeugdhulpverlening kun je in de stress van deze meldingen komen. Stress, geen hulp meer, en een aanslag op je leven en dat van je kinderen.</p>
Deining
05-01-2016 12:01<p>Meldcode? Wij zijn in het ziekenhuis beland met onze huilende baby. Dat is natuurlijk al verdacht.... Als je allebei heel erg moe bent is dat ook verdacht.
</p>
<p>De kinderarts deed vlak voor het ontslag een melding bij Veilig Thuis, maar zei dat niet tegen ons, maar rapporteerde wel dat wij akkoord gingen met een melding. Tegen ons zei ze dat ze zich zorgen maakte om toekomstig gehuil. U bedoelt? Met tandjes krijgen? Ja. Oh?
</p>
<p>Wij kregen een gesprek met<br />
Veilig Thuis dat niet vertelde dat ze het voormalig Meldpunt Kindermishandeling was. Wij vroegen de kinderarts er de volgende dag naar. Nee hoor, geen kindermishandeling, dan had je je kind niet mee gekregen.
</p>
<p>Wat gebeurde er? Een stigmatiserende rapportage van de kinderarts voor VT plus een ontslagbief voor ons dat wij goed voor ons kind zorgen. VT kreeg deze ontslagbrief niet van de arts.
</p>
<p>Wat deed VT: een risico analyse en liet een bureaumedewerker die ons niet zag opschrijven dat veel stress schadelijk was voor ons kind. Daar zijn wij het helemaal mee eens. Het VT traject gaf ons enorm veel stress en nog steeds. Ons kind ging in april 2015 met ontslag en de rapportage/bevindingen van Save (onderdeel van VT of was VT nou onderdeel van Save?), bleek voormalig Bureau Jeugdzorg te zijn, is nog niet af. Hulp gekregen? Ja zeker, een begeleidingstraject van exact nul uur.
</p>
<p>Resultaat: wij gaan nooit meer hulp zoeken voor onze dochter als de kans bestaat dat de hulpverlener onze hulpvraag verdacht vindt en daarom VT inschakelt.<br />
Nb. een ziekenhuis schijnt bij huilende babies altijd een melding te moeten doen.</p>
Flanagan
20-10-2015 21:10<p>Gut, in het hele tijdschrift geen woord over valse meldingen terwijl die heel ingrijpend zijn in een gezin.</p>
hboeke
18-10-2015 22:10<p>@Sander van Arum: als ik het goed begrijp (wat nogal moeilijk is, omdat ik niet weet wat 'risicogestuurde zorg' en 'intersectorale samenwerking' etc. inhouden) is de huidige hulp dus niet gericht op het stoppen van de mishandeling, en ook niet op de gevolgen van verwaarlozing, mishandeling en misbruik?! Dan is het dus nóg erger dan ik al dacht...</p>
AnneJ
17-10-2015 17:10<p>Goede bedoelingen '...zijn gericht op herstel...' zijn helaas niet goed genoeg.<br />
En er is altijd weer die spraakverwarring: "De meeste meldingen van kindermishandeling betreft multiprobleemgezinnen".<br />
Alle ouders over een kam. Appels met peren vergelijken. Alles 'kindermishandeling' noemen terwijl een heel scala van zaken onder 'kindermishandeling' vallen, gewoon 'jargon'.<br />
Dwang en drang inzetten en dan verwachten dat ouders eerlijk met je spreken over wat zich in je gezin voordoet. Daar geen antwoord op hebben want geen verstand van de ggz en de sociale kaart daaromheen.<br />
Geen kruid tegen gewassen.</p>
Sander van Arum
17-10-2015 13:10<p>Beste Henk, De onderzochte vormen van hulp zijn gericht op herstel (gevolgen van verwaarlozing, mishandeling en misbruik) en niet op de veiligheid (stoppen mishandeling) en de oorzaken van het geweld (structurele onveiligheid). Het is moeilijk die risicogestuurde zorg te onderzoeken want die is nog maar beperkt beschikbaar en in ontwikkeling. Er is daarbij intersectorale samenwerking nodig, die door de gemeenten moet worden aangestuurd, maar die moeten al zoveel....<br />
Kort samengevat kan je zeggen dat de zorg gericht is op de brandwonden, niet op de brand. Zie interview hierover in het Tijdschrift Kindermishandeling http://www.tijdschriftkindermishandeling.nl/nl/magazine/9209/775109/we_kunnen_het_geweld_zeker_verminderen.html</p>
hboeke
06-10-2015 22:10<p>Om even een aantal reacties kort te sluiten: we hebben een naschrift toegevoegd aan het artikel, om sommige onduidelijkheden te verduidelijken.</p>
Marijky
06-10-2015 15:10<p>Ja Annabelleke, van kindermishandeling heb je levenslang last.<br />
Maar als je na anderhalf jaar intensieve therapie nog steeds geen verbetering van de kwaliteit van leven ziet, dan doe je toch iets fout lijkt me.<br />
Het enige nut van melden lijkt dan haast dat de mishandeling stopt. En zelfs dat weet je niet zeker.</p>
AnneJ
06-10-2015 13:10<p>Ja Annabelleke. Daar ben ik het mee eens. Hulpverlening is het beste wat we deze kinderen kunnen bieden. In alle gevallen. Echte en vermeende mishandelde kinderen. Maar waaruit bestaat dan die hulpverlening? En wanneer is de ' mishandeling' dan gestopt? De spraakverwarring is enorm. Wat is kindermishandeling en wat is hulpverlening. Daarmee strooien we iedereen zand in de ogen.</p>
Annabelleke
06-10-2015 09:10<p>Beste Henk. Wat een tendentieuze reactie op een gedegen onderzoek. Je geeft een zeer vertekend beeld van de uitkomsten en van de hulpverlening aan mishandelde kinderen. Dat de kwaliteit van leven van mishandelde kinderen anderhalf jaar na de eerste melding en hulp niet sterk is verbeterd, komt omdat kindermishandeling diepe sporen na laat en kinderen vaak levenslange gevolgen ervaren. Dat wil niet zeggen dat hulpverlening geen zin heeft! De mishandeling zelf is gestopt en daarmee wordt erger voorkomen. Voor een objectieve vergelijking zou je ook moeten onderzoeken hoe het gaat met mishandelde kinderen waarover geen melding is gedaan en die geen hulpverlening hebben gehad. Zo'n onderzoek is onhaalbaar en onethisch. Je fulmineert ook nogal tegen de gehanteerde definitie van gedragsproblemen, namelijk problemen zoals die door de ouders worden ervaren. Wat is daar mis mee? Als de gedragsproblemen volgens de ouders afnemen na hulpverlening betekent dit dat zij minder opvoedingsstress ervaren en dat de situaties die de mishandeling triggeren vermindert worden. Het is dus zeer valide om uit te gaan van de ouders in plaats van een door professionals gehanteerde definitie.<br />
We weten allemaal dat kindermishandeling ingrijpende gevolgen heeft. Het onderzoek laat zien hoe taai en problematisch deze gevolgen zijn. Hulpverlening is het beste wat we deze kinderen kunnen bieden. </p>
Flanagan
06-10-2015 09:10<p>@ ludo, zeker merkwaardig nu andere grote nieuwsbladen dit niet hebben overgenomen. Ik denk dat de discussie over de ouderbijdrage dit bericht overklast. De gemeenten betalen maar de gemeenten geloven wat een instantie over een kind schrijft. Ze zijn nog niet zo getraind in het toetsen aan de wetten zoals een rechter.</p>
hboeke
05-10-2015 21:10<p>Wat een merkwaardig bericht, over de opsluiting van kinderen, vanwege financieel gewin. Op zich klinkt het heel aannemelijk (vroeger was dat ook al zo, die 'perverse prikkel', omdat elke uithuisplaatsing geld opleverde) maar nu kan dat toch niet meer? Nu moeten gemeenten het betalen, dus die kijken wel link uit...</p>
AnneJ
05-10-2015 20:10<p>https://www.youtube.com/watch?v=s9tr8HUPkvw<br />
Ranada van Kralingen in de Balie: "Wat is het probleem in de jeugdzorg? Het echte probleem is dat hulp vaak niet effectief is." Vanaf minuut 30.<br />
Geen wonder als je hulpvraag omgetoverd wordt tot ouderlijk onvermogen en dus ' kindermishandeling'. Dat voorkomt dat hulpverleners aangesproken worden op deskundigheid.</p>
Flanagan
05-10-2015 19:10<p>In recent artikel constateert de inspectieJeugdzorg dat kinderen worden geplaatst uit financieel gewin. Daar gaat het imago van jeugdzorg.
</p>
<p>http://www.telegraaf.nl/binnenland/24577152/__Jeugdzorg_omzeilt_rechter_tegen_leegstand__.html</p>
AnneJ
05-10-2015 17:10<p>Melden voorkomt dat er echt geholpen wordt. Er wordt alleen een peloton aan hulpverleners, onderwijspersoneel, gemeenteambtenaren als leerplicht en jeugdartsen, en justitie aan een salaris geholpen. Zonde van het geld. Ook wordt je boos van al die hulpzoekende ouders die met een melding in de tang genomen worden. In plaats van goed geholpen.</p>