24 september 2017 door Marijke de Vries en Henk Boeke
Autistische pubers en seksualiteit
Hoe zit dat eigenlijk, met autisme en seks? Ontwikkelen autistische jongeren zich anders dan 'gewone' jongeren, en hoe kun je daar als ouders het beste mee omgaan?
Soms krijgen we vragen zoals deze:
Mijn dochter van 14 heeft autisme en een IQ van 86. Ze heeft extreem veel behoefte om sex te gaan hebben. We proberen er open met haar over te communiceren maar dan zegt ze dat ze het helemaal niet wil. [Met 'het' wordt waarschijnlijk de seks bedoeld, niet het communiceren erover – red.]
Nu hebben we voor de vierde keer ontdekt dat ze weer met jongens praat hierover, en dat ze met hen wil afspreken. Ook laat ze zichzelf online bloot zien en masturbeert ze voor de camera. Het lijkt niet aan te komen dat wat ze doet gevaarlijk kan zijn. Er wordt gesproken over alle soorten sex.
Ik maak me zorgen. Dadelijk krijgt ze hier een trauma van. Want de jongens zijn ook niet echt van haar leeftijd. We denken dat ze zeker 18 jaar of ouder zijn. Ik ben er ziek van maar weet geen oplossing. Heeft u tips of ideeën?
Wat is hier aan de hand? Eigenlijk niet zoveel bijzonders. (Hoewel we ons de zorgen van deze moeder natuurlijk heel goed kunnen voorstellen.) Ook pubers zónder autisme kunnen behoefte hebben aan seks. Of zichzelf online bloot tonen. Of masturberen voor de webcam. En zich niet goed realiseren dat dat ook risico's met zich mee kan brengen. Dat hoort allemaal bij de leeftijd, en niet speciaal bij autistische kinderen.
Dat de intelligentie van dit meisje (IQ 86) wat onder het gemiddelde ligt, maakt het misschien wat lastiger om haar duidelijk te maken wat de risico's van haar gedrag zijn (herhalen, herhalen), en om die risico's ook daadwerkelijk te verminderen (ze wil aandacht, dus geef die aandacht dan ook als ouders, en probeer het online-gedrag om te buigen naar offline-gedrag). Maar nogmaals: met de seksuele ontwikkeling op zich is bij dit meisje niets bijzonders aan de hand.
Voor het volledige antwoord op de vraag, zie: Autistisch en gefixeerd op seks. Help! (14 jr) op onze zustersite Mediaopvoeding.nl.
Niet of nauwelijks afwijkend
Jeroen Dewinter, klinisch psycholoog bij de Universiteit van Tilburg, doet onderzoek naar de seksuele ontwikkeling van autistische jongeren. Daarbij gebruikte hij onder andere de standaard-vragenlijst van Seks onder je 25ste, die hij voorlegde aan autistische jongeren.
Verrassend genoeg bleek die ontwikkeling nauwelijks af te wijken van die bij hun niet-autistische leeftijdsgenoten. Ze doen dezelfde ervaringen op: van verliefdheid tot zoenen, en van masturberen tot orale seks. En ook de leeftijden waarop ze dat doen, zijn vrijwel gelijk aan die van 'gewone' jongeren.
Door hun geringere sociale vaardigheden (en contacten) praten autistische jongeren wel minder vaak over seks dan 'gewone' jongeren. Maar dat blijkt geen belemmering te zijn voor hun seksuele ontwikkeling. Omdat ze nog altijd veel informatie over seks en relaties uit hun omgeving oppikken.
Maar let op: die omgeving kan soms wel heel eenzijdig zijn. Denk: een autistische jongen die enig kind is, of alleen een broer heeft, en met een busje naar het speciaal onderwijs gaat, waar grotendeels jongens in de klas zitten, waardoor er ook in het busje alleen maar jongens zitten. Met als gevolg dat zo'n jongen dag in dag uit alleen maar jongens tegenkomt.
Ook een probleem zou kunnen zijn dat jongeren met autisme wel vaak meeluisteren met gesprekken over seks, maar dan niet echt deelnemen. Waardoor ze hun ideeën, angsten, gedachten en vragen niet kunnen toetsen.
Gender-beleving
Wat wel duidelijk afwijkt (van het niet-autistische gemiddelde) is de grotere diversiteit in gender-beleving bij autistische jongeren. Ter vergelijking: 4% van de vrouwelijke Nederlanders benoemt zichzelf anders dan als 'vrouw', maar bij autistische meiden is dat maar liefst 22%. Bij mannen en jongens is het verschil iets minder groot maar nog steeds aanzienlijk.
Ook noemen autistische jongeren zich minder vaak uitgesproken heteroseksueel dan niet-autistische jongeren. Misschien heeft de eerder beschreven segregatie (dat autistische jongens soms alleen maar andere autistische jongens ontmoeten) daar iets mee te maken.
Seksuele opvoeding
Seksuele opvoeding is bij autistische kinderen en jongeren net zo belangrijk als bij 'gewone' kinderen en jongeren. De meeste ouders kunnen dat prima zelf, maar voor jongeren die in een instelling wonen, of jongeren met seksueel overschrijdend gedrag, kan er hulp nodig zijn.
Voor jongeren die wat extra hulp nodig hebben, is er de Ik Puber-training, ontwikkeld door medewerkers van het Erasmus MC in Rotterdam.
Deze training wordt inmiddels ook buiten het Erasmus MC gegeven, op diverse plaatsen in Nederland, en omvat een heel scala van onderwerpen, zoals: het verkennen van uiterlijk en onzekerheid, veilig seksueel contact, zwangerschap, en het aangeven van grenzen. Jongeren kunnen deze training volgen als ze een doorverwijzing krijgen van een hulpverlener of een instelling.
Zie verder: Autistische puber minder onhandig na training (Erasmus MC)
marijevv
07-09-2018 12:09<p>Ik heb inderdaad eerder theorieën gehoord over hoe hormonen (en stress) tijdens de groei van de foetus de geaardheid van het kind kunnen beïnvloeden, maar of ze ook genderverschuivingen kunnen veroorzaken, daarover heb ik nog niet gelezen. Ik zal het filmpje later even bekijken.<br />
Ik vind het in dit licht grappig dat autisme wel eens beschreven wordt als extreem mannelijk gedrag. Dat vind ik voor jongens met autisme moeilijk te rijmen met meer genderfluiditeit. Zou je dan niet juist meer vrouwelijke hormonen in de baarmoeder verwachten en dus vrouwelijker gedrag en dus (?) minder autistisch gedrag? Of zie ik dat verkeerd?
</p>
<p>Mijn autistische zoon is bijzonder zachtaardig en lief, aanhankelijk. Eigenschappen die toch eerder in de vrouwelijke hoek geplaatst worden. Ik heb hem nooit gehoord over zijn eigen genderidentiteit, hij vindt het wel irritant dat er zoveel gedoe over is momenteel. Hij vind dat iedereen een beetje "normaal" moet doen. Niet in de zin van dat mannen maar gewoon mannen moeten zijn en vrouwen vrouwen, maar dat mensen een verschuiving op het genderspectrum niet moeten dramatiseren. </p>
wammeke
07-09-2018 11:09<p>Een leuke en interessante lezing over mannelijkheid en vrouwelijkheid en de verschillen daartussen, vanuit een biologisch perspectief, staat hier:<br />
https://www.youtube.com/watch?v=PIKuDKxyc24&feature=youtu.be<br />
Vera Birkenbihl (helaas overleden) praat hier o.a. over hoe dat zit met mannelijke en vrouwelijke hormonen tijdens de groei van de foetus. Mannelijk en vrouwlijk zijn niet zo eenduidig. Bij ongeveer een kwart van de mensen gaat tijdens de zwangerschap iets 'mis' met allerlei gevolgen.<br />
Interessant zou zijn als dit ook betrokken wordt bij onderzoek naar autisme.</p>
AnneJ
04-09-2018 17:09<p>Inderdaad. Minder gevoelig voor impliciete regels over vrouwelijk en mannelijk gedrag.<br />
Maar ook het gevoel 'anders' te zijn, een buitenstaander. Kan een valkuil zijn. Als je dan realiseert dat je wat sexuele geaardheid aangaat buiten de 'norm' valt kan het aanleiding zijn om die geaardheid als oorzaak van het anderszijn te omarmen.<br />
Ik heb me ook weleens afgevraagd of het inzicht van Simon Baron Cohen: autisme als extreem mannelijk brein, ook kan betekenen dat er sprake is van meer mannelijke hormonen bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van een foetus.
</p>
<p>Verder gaat het in dit artikel over bijzondere groepen. Want bij mijn kinderen heb ik van jongsafaan, wel wat explicieter, gesproken over relatievorming en sexualiteit. Passend bij de leeftijd en de ontwikkelingsfase.</p>
wammeke
04-09-2018 16:09<p>Dit 'Ook noemen autistische jongeren zich minder vaak uitgesproken heteroseksueel dan niet-autistische jongeren. Misschien heeft de eerder beschreven segregatie (dat autistische jongens soms alleen maar andere autistische jongens ontmoeten) daar iets mee te maken.' vind ik een wat vreemde conclusie.
</p>
<p>Onder autisten (ook internationaal en ook onder volwassenen) is een disproportioneel deel LGBTQ. Om nou te stellen dat dat zou kunnen komen omdat iedereen in busjes naar school wordt getransporteerd, vraag ik mij af. Lang niet overal worden autistische jongeren afzonderlijk vervoerd.
</p>
<p>Dit lijkt mij een veel betere verklaring:
</p>
<p>'Those with Asperger/Autism may be less susceptible to buying into the prevailing binary gender identities and instead more readily identify or know that they are non-binary or transgender. [knowledge that one is the opposite of the gender assigned at birth – Male to Female (MtF), Female to Male, (FtM)] Less constrained by the strong societal messages and more inclined to be oneself, individuals with Asperger/Autism may more readily identify as Transgender than their non-autistic counterparts who may be more susceptible to strong societal messages about remaining their gender assigned at birth.'
</p>
<p>(kort gezegd, autisten zijn minder gevoelig voor sociale druk).<br />
https://www.aane.org/sexual-orientation-gender-identity-aspergerautism/
</p>
<p>Recent wetenschappelijk onderzoek: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/aur.1892
</p>
<p>Deel van de conclusie:<br />
'Research suggests that individuals with Autism Spectrum Disorder (ASD) report increased homosexuality, bisexuality, and asexuality, but decreased heterosexuality.'
</p>
<p>Er zijn veel meer onderzoeken naar. </p>
hboeke
04-09-2018 15:09<p>@Mams: dank voor de correctie! (Hoewel die voor de lezers waarschijnlijk niet zoveel verschil zal maken ;-)
</p>
<p>Kennelijk hadden we het verkeerd begrepen, van Kirsten Visser, die de IkPuber-training presenteerde op het congres van Logacom (waarop wij onze informatie baseerden.)
</p>
T@sje
04-09-2018 13:09<p>De IkPuber- training is ontwikkeld door medewerkers van Yulius. Wetenschappelijk onderzoek naar het effect van de training op de psychoseksuele ontwikkeling van jongeren met autisme wordt gedaan ism Erasmus MC. Maar de training is ontwikkeld door medewerkers van de autismepoli van Yulius.</p>
marcotm
04-09-2018 12:09<p>autismne is een epidemie</p>